معمای «عنکبوت‌های مریخی» حل شد

چرا این طرح‌های عنکبوتی روی سطح کره زمین دیده نمی‌شوند؟

دانشمندان با یافتن توضیحی برای «عنکبوت‌های مریخی»، به کشف بزرگی دست پیدا کردند. این پدیده زمانی رخ می‌دهد که لکه سیاهی شبیه عنکبوت، بر سطح سیاره سرخ ظاهر می‌شود. در واقع این نام، به شباهت شکل آن‌ها به عنکبوت باز می‌گردد و اینکه آن‌ها از فرورفتگی‌های باریک و دراز بر سطح این سیاره تشکیل شده‌اند. چنین شکل‌هایی در زمین پیدا نمی‌شوند و دلیل ظاهر شدن آن‌ها در مریخ چون یک معما، باقی مانده بود.

دانشمندان اینک شواهد فیزیکی جدیدی یافته‌اند که با کمک آن می‌توان تصعید یخ‌های دی‌اکسید کربن را توضیح داد. به نظر می‌رسد که این اشکال، در بهار مریخ و در جریان تبدیل یخ خشک از جامد به گاز، بر سطح آن ایجاد می‌شوند.

محققان از نقاط مختلف انگلستان و ایرلند نشان داده‌اند که این اثر می‌تواند در محفظه شبیه‌سازی مریخ در دانشگاه اوپن رخ دهد. این مسئله به آن‌ها این امکان را داد که شرایط مشابه با مریخ را بازسازی کنند و دریابند که آیا الگوهای مشابه با این تصعید شکل می‌گیرند یا خیر؟

آن‌ها قطعاتی از یخ دی‌اکسیدکربن را برداشتند و حفره‌هایی در آن‌ها ایجاد کردند و آن‌ها را بالا نگاه داشتند. پیش از آنکه فشار در محفظه، به اندازه فشار مریخ پایین بیاید و این قطعات بر روی سطوح شبیه‌سازی شده مریخ قرار گیرند، بر روی تخته‌هایی با ابعاد متفاوت، شن قرار دادند. سپس قطعات دی‌اکسید کربن تصعید شدند و مستقیما از جامد به حالت گاز درآمدند و مواد آن، وارد حفره‌ها شدند. زمانی که دانشمندان قطعات را جابه‌جا کردند، همان الگوی مشابهی را دیدند که گاز از خود به جا گذاشته و روی سطح، حک کرده بود.

دانشمندان بر این باورند که این فرایند در مریخ، توضیحی برای آن چیزی است که آن‌ها فرضیه «کیفر» (Kieffer) می‌نامند. با فرا رسیدن بهار، نور خورشید بر روی یخ‌ها می‌تابد و قسمت‌های پایین‌تر را گرم می‌کند. چیزی که منجر به این می‌شود که یخ تصعید شود و در بخش پایینی فشار ایجاد کند. در نهایت، بخار از طریق ترک‌ها از آن خارج می‌شود و با خارج شدن گاز، این الگوها از آن، در قسمت بالایی یخ به جا می‌مانند.

لاورن مک کئون که سرپرستی این پژوهش را دوره دکترای خود در کالج ترینیتی دوبلین بر عهده داشت، می‌گوید: «این نخستین شواهد تجربی برای فرایندهای سطح مریخ محسوب می‌شود که گمان می‌رود در مناطق قطبی این سیاره رخ می‌دهد. در حالی که نظریه توضیح‌دهنده این فرایند برای بیش از یک دهه است که مورد پذیرش قرار گرفته، تا به حال این موضوع در حد نظری باقی مانده بود و هیچ شاهد و گواه فیزیکی واقعی در تایید آن وجود نداشت.»

دکتر مک کئون می‌گوید: «آزمایش‌ها مستقیما نشان می‌دهند که الگوهای عنکبوتی که ما از مدار بر روی مریخ مشاهده می‌کنیم، با تبدیل مستقیم یخ خشک از جامد به گاز، بر روی سطح مریخ حک شده‌اند. این مسئله هیجان‌انگیز است؛ زیرا ما تازه شروع کرده‌ایم که بیشتر درباره سطح مریخ که به صورت فصلی تغییر می‌کند بدانیم.»

این یافته‌ها در مقاله جدیدی در مجله علمی «ساینتیفیک ریپورتز» منتشر شده است.

مطالب مرتبط