محققان دانشگاه کردستان موفق به ساخت آزمایشگاهی آپتاحسگری شده‌اند که می‌تواند بروز سرطان تخمدان را در مراحل ابتدایی و تنها از طریق بررسی نمونه خون افراد تشخیص دهد؛ این آپتاحسگر، طراحی ساده‌ای داشته و از دقت و صحت عملکرد بالایی برخوردار است.
به گزارش آردی نیوز به نقل از ایسنا، دکتر عبدالله سلیمی، عضو هیأت علمی گروه شیمی تجزیه دانشگاه کردستان با بیان این‌که سرطان تخمدان یکی از مرگبارترین بیماری‌های زنان در سراسر جهان است، اظهار کرد: در حال حاضر به دلیل نبود علایم ویژه، همراه با نبود روش‌های غربالگری قابل اطمینان، این بیماری یکی از سخت‌ترین سرطان‌ها برای تشخیص زودهنگام است.
وی افزود: هدف از انجام این کار، دستیابی به روشی با حساسیت و گزینش‌پذیری بالا جهت تشخیص این بیماری در مراحل اولیه ابتلا بوده است.
سلیمی در معرفی آپتاحسگر طراحی شده، گفت: در این کار تحقیقاتی تلاش شده است تا برای آشکارسازی بدون نیاز به برچسب و اندازه‌گیری آنتی ژن اختصاصی سرطان تخمدان 125 (CA125)، در برابر سایر آنتی ژن‌های مشابه موجود در محیط سرم خون، یک آپتاحسگر بسیار حساس و انعطاف پذیر مبتنی بر ترانزیستور اثر میدان طراحی شده و مورد بررسی قرار گیرد. این آپتاحسگر از نانوورقه‌های اکسید گرافن احیا شده بر روی فیلم پلیمر انعطاف پذیری از جنس پلی متیل متااکریلات ساخته شده است.
وی در ادامه عنوان کرد: همچنین سعی شده است که حساسیت آپتاحسگر در حدی باشد که بتوان غلظت آنتی ژن تولید شده در نمونه‌های سرطانی را در مقادیر بسیار کم و در محدوده خطی وسیع اندازگیری کرد؛ زیرا هر چه سرطان زودتر تشخیص داده شود، برنامه‌های درمانی و جلوگیری از انتشار آن موفقیت‌آمیزتر خواهد بود.
به گفته سلیمی، طبق نتایج حاصل شده، این آپتاحسگر، تشخیص سریع نشانگر مرتبط با سرطان تخمدان را با دقت و حساسیت بالا در مراحل اولیه ابتلا امکانپذیر می‌کند. در واقع، آپتاحسگر پیشنهادی، قابلیت اندازه‌گیری در محدوده خطی گسترده و حد تشخیص پایینی داشته است. همچنین کارایی آن برای آنالیز این نشانگر سرطانی در نمونه‌های بالینی و مایعات بیولوژیکی مورد ارزیابی قرار گرفته است.
سلیمی در خصوص آزمون‌های صورت گرفته جهت بررسی ویژگی‌ها و تأیید کارایی آپتاحسگر طراحی شده، عنوان کرد: خواص سطح آپتاحسگر با استفاده از میکروسکوپ الکترونی روبشی، میکروسکوپ انتقال الکترونی و میکروسکوپ نیروی اتمی مشخص شده است. همچنین پس از بررسی آزمایشگاهی زیست حسگر ساخته شده، صحت نتایج به‌دست آمده برای اندازگیری آنتی ژن CA125 در نمونه‌های سرم خون حاوی این آنتی ژن، نتایج به‌دست آمده از زیست حسگر پیشنهادی با نتایج به‌دست آمده از روش استاندارد ELISA مقایسه و صحت نتایج تأیید شد.
به گفته این محقق، در ساخت این آپتاحسگر از نانولوله‌های کربن برای افزایش مساحت سطح و قرارگیری آپتامر روی سطح زیست حسگر و نهایتاً افزایش حساسیت استفاده شده است. همچنین، از نانوورقه‌های اکسید گرافن احیا شده به‌عنوان کانال ترانزیستور اثر میدان استفاده شده است. یکی از مزایای استفاده از ترانزیستورهای اثر میدان الکتروشیمیایی به عنوان حسگر، قابلیت طراحی آن‌ها در ابعاد کوچک است. استفاده از نانوورقه‌های گرافن کوچک‌سازی ابعاد ترانزیستور را بیش از پیش امکانپذیر می‌کند تا بتوان آرایه حسگر و سیستم پردازش سیگنال را روی تراشه‌های کوچک طراحی کرد. بنابراین با این روش می‌توان سیستم‌های میکروآنالیز قابل حملی را برای اندازه‌گیری آنتی ژن در محل بافت آلوده شده و بدون نمونه‌برداری از بافت‌های سرطانی انجام داد.
نتایج این تحقیقات که حاصل تلاش‌های دکتر عبدالله سلیمی، عضو هیأت علمی دانشگاه کردستان و دکتر سمیرا منصوری مجد، دانش‌آموخته مقطع دکترای دانشگاه کردستان است، در شماره ویژه مجله Analytica Chimica Acta با ضریب تأثیر 4/95 چاپ شده است.