چكيده :
نوآوري مهمترين عامل انگيزه در توسعه اقتصادي مي باشد. در طي نوآوري تحقيقات نقش عمده اي را در چند مرحله ايفا مي كند. تقريباً بيشتر واحدهاي تحقيقاتي متعلق به آموزش عالي است. بنابراين محدوده اي كه در آن فعاليتهاي R&D در دانشگاه بتواند به فضاي تجاري برسد و رقابت خود را توسعه ببخشند ، بسيار مهم است.
براي اجراي موفق و عملكردي رضايت بخش در بازار ، بايد فلسفه تجاري مناسبي مطرح گردد و فعاليتها طبق اين سر فصلها براي توليد دانائي سازماندهي شود. در مورد R&D در دانشگاه تاكيد بر فلسفه بازاريابي و كسب مهارتهاي مديريت بازاريابي ، روش درستي جهت توسعه رقابت در زمينه نوآوريها در دانشگاه و افزايش منافع اقتصادي مي باشد. در اين مقاله رويكرد كنوني بازاريابي R&D دانشگاه مورد بحث و بررسي قرار مي گيرد.
1- ويژگيهاي بازاريابي R&D در دانشگاه :
در قابل مفاهيم خطي نوآوري كه نوآوري را زنجيره فعاليتهاي مجزا به تصوير مي كشد ، رويكرد نوين ، نوآوري تمام عناصر فرايند را در ارتباط نزديك با فرصتهاي بازار نشان مي دهد. تغييرات محيطي نوآوري ما را بر آن مي دارد تا شرايط بازار را مورد توجه قرار داده و علاوه بر آن پايه هاي بازار محوري شركتها را در دانشگاهها مستقر نموده و توسعه دهيم. اين كار به مشتري محوري ، عمليات سودآور و برقراري مشاركتي دراز مدت منجر مي گردد.
1-1- مشتري محوري براي تحقيق و توسعه در دانشگاه :
در مورد تحقيق و توسعه دانشگاه ، مشتري محوري به معناي استقرار بهره گيري تجاري از محصولات دانش در آينده مي باشد. مشتري محوري از هر دو جنبه ورودي و خروجي R&D قابل بررسي است. ورودي هاي R&Dشامل تعيين مسير تحقيق و تقاضاي مشتريان مي باشد ( افزايش در ميزان تحقيق و توسعه كاريردي رقابتي مي تواند به حل مشكلات شركتها كمك كند). خروجي هاي R&D مربوط به طولاني كردن و گسترش زنجيره نوآوري در دانشگاه براي بازاريابي نتايج نوآوري مي باشد.
1-1-1- عوامل موثر براي بازار محوري واحدهاي تحقيقاتي
در كل ، عامل نوآوري در تحقيق و توسعه دانشگاه ، خواسته ها و دانش محققين است كه آنها با تلاش بدست آورده اند. بنابراين ما مي توانيم عوامل بازار محوري و روابط شركتي واحدهاي تحقيقاتي را بررسي كرده كه تفاوتهاي عمده اي را نشان مي دهد.
ساختار آموزشي : در دانشگاه گروهائي كه دروس پايه را آموزش مي دهند ضرورتاً از صنايع بدور مي باشند ولي در عوض بسيار نظام مند بوده و بر همان اساس حركت مي كنند. در فعاليتهاي R&D در اين گروهها ، تحقيقات كاربردي داراي سابقه و قدمت چنداني نمي باشند.
رقابت در بازار : انتظار موفقيت از دستاورد دانائي در بازار با ويژگي ها و تغييرات بخشهاي مورد استفاده محدود مي شود. بعضي بازارهاي تحقيقات سنتي دچار سقوط شده اند در حاليكه نواحي پويا و پر بازده جديد نمايانگر يك رقابت جدي براي تحقيات دانشگاهي است.
دانش بازار ، مزاياي رقابتي بودن : حتي اگر تقاضا محدود گردد با كمك تحقيقات بازاريابي توسط R&D مي توان موقعيتهاي خوبي در بازار پيدا نمود كه نتايج تحقيقات بصورت رقابتي ارائه گردد. علاوه بر هزينه هاي بالاي R&D در شركتهاي خارجي ، بروز بودن و سازگاري با انتظارات خاص مشتريان يكي از مزاياي رقابتي در اين شركتها مي باشد. يافتن نيازها و تقاضاهاي بازار موجب بكارگيري ظرفيتهاي جديد R&D و تنوع سازي فعاليتهاي نوآوري مي شود.
نظر محققين براي سازگاري : القاء رقابت كردن در بازار تنها در صورتي موثر است كه محققين سازگاري و خواهان و قابل تغيير باشند و مسير تحقيقات خود را بر اساس مشكلات موجود در شركتها تعيين كنند.
جو سازماني در دپارتمانها به چالشهاي صنعتي حساس است. در مورد R&D دانشگاه ، نگرش مبتني بر تمرين و تكرار بطور عمده اي به تلفيق كارشناسان صنعتي با ساختارها كمك مي كند زيرا اين فرايند از تركيب نگرشهاي صنعتي و دانشگاهي حمايت مي كند.
2-1-1- پذيرش شرايط بازار براي استفاده از نتايج R&D دانشگاه :
نتايج تحقيق و توسعه دانشگاه به دو صورت زير بكار گرفته مي شوند :
1- روش غيرانتفاعي : بكار گيري غيرانتفاعي از نتايج R&D به معناي رابطه مستقيم با بازار نيست بلكه داراي مزاياي خيلي مهمتر از ديدگاه توسعه بازار محوري R&D است كه شامل موارد زير مي باشد :
- ارائه نتايج علمي در انتشارات و كنفرانسها يك فاكتور مهم در توسعه بازاريابيR&D است.
- آموزش دانشجويان دوره ليسانس دانشگاهها و دوره هايPhD كه تلاشي در راستاي تقاضاي كارهاي صنعتي است ، يك نقش استرتژيكي در ايجاد همكاري بين دانشگاه و شركتها ايفا مي كند.
2- فروش نتايج R&D دانشگاه در بازار : اين واقعيتي است كه فرآيند نوآوريR&D دانشگاه در مرحله توسعه تجربي بطور مستمر وارد بازار نمي شود تا در آنجا عملاً بكارگيري گردد. محققين اطلاعاتي درباره كاربردهاي تجربي نتايج R&D بدست نياورده و از آن بي بهره مي باشند. دانشگاهها بعلت دارا نبودن تجربه لازم در امر اشتغال زائي ( بازار سازي ) و عقد قرداد و معامله ، مي توانند تمايل خود را براي وارد شدن در بازار بعنوان يك شريك اعلام كنند. قبل از هر چيز يادگيري تكنيكهاي اعلام شده بايد مد نظر قرار گيرد.
2-1- جهت گيري بلند مدت و رابطه بازاريابي با R&D دانشگاه :
روابط بين دانشگاهها و شركتها در نتيجه تغييرات سيستم سازماني و اثرات آنها بر بخش تجارت و تغيير دستاوردهاي محققين ، بطور قابل ملاحظه اي كاهش يافته است. در راستاي تقويت مشتري مداري ، نوسازي ارتباطات و همكاري دانشگاه ها با شركتها در دو مسير زير ضروري مي باشد:
– گسترش دامنه ارتباطات كه منجر به بخشها و بازار گردانندگان جديدي مي گردد.
– تغيير در نحوه همكاري و تبديل روابط سازماني شركت به همكاري و مشاركت استراتژيكي
ـ گسترش دامنه ارتباطات : اين گسترش نه تنها به معناي فرصت شغلي كه منجر به بازار گردانندگان جديد ميگردد مي باشد بلكه به معناي آماده سازي سازمانها به گرايش صنعتي سازي تحقيقات و حركت به سمت بخش خدمات دهي نيز مي باشد. بازاري كه هنوز مورد تحقيق قرار نگرفته براي نوآوري دانشگاه قابل توجه است.
ـ برقراري مشاركت استراتژيكي : مشاركت R&D دانشگاه در بازاريابي به معناي همكاري دو جانبه اي است كه واحدهاي تحقيقات دانائي نوآورانه توليد كرده و شركتها اين دانائي جديد را كاربردي مي سازند. در اينصورت روابط بين دانشگاه و شركت نه تنها با سازگاري نتايج ( دسترسي و بازاريابي دستاورد دانائي ) بلكه با سازگاري فرايند و نتايج مي توان ترسيم و تصور نمود. اينها عواملي هستند كه ايجاد همكاري استراتژيكي بلند مدت را امكان پذير مي سازند.
نتايج همكاري متقابل بين دانشگاهها و شركتها را مي توان بصورت زير بيان كرد :
- استفاده از نظرات و ايده هاي آنها : محققين ايده هاي خود را به كه منجر به توليد دستاوردهاي جديد مي گردد به شركتها داده و شركتها اين نتايج R&D را بكار مي برند كه نيروي محركه اصلي توسعه دانائي است.
- تجربه دانشمندان در همكاري با صنايع ، مسائل آينده صنايع را رفع نموده و در راستاي آن ايده هاي تحقيقاتي پايه اي جديد رشد مي يابد.
- يكپارچه سازي آموزش و تحقيقات نشانه اي براي ايجاد مشاركت بلند مدت مي باشد. مثلاً آموزش فارغ التحصيلان دانشگاهي مطابق با تقاضاي كار صنايع كه اين كار تمايل شركتها براي برقراري مشاركت استراتژيكي را تقويت ميكند و آمادگي و تمايل آنها براي همكاري با R&D را افزايش مي دهد.
- در مورد تحقيقات مشاركتي ، دستاوردهاي متقابل را مي توان در چندين بخش گسترش داد. بنابراين همكاري هاي استراتژيك مي تواند در راستاي مشاركت سازندگان ، استفاده كنندگان و محققين شكل گرفته و تكامل يابد.
- با توسعه همكاري در زمينه هاي جديد ، روابط همكاري سازماني پيچيده تر گرديده و بصورت مشاركت استراتژيكي در مي آيد.
1-2-1- همكاري با شركتهاي داخلي :
در راستاي مسيرهاي استراتژيكي توسعه روابط و مشاركت با شركتها و سازمانهاي داخلي بخصوص شركتهاي كوچك و متوسط ، چند فاكتور از پيشرفت همكاري جلوگيري مي كنندكه بشرح زير مي باشند :
- تفاوت در ساختار عرضه و تقاضا محصول دانائي : امروزه شركتها متقاضي آن دسته از طرحهاي تحقيقاتي هستند كه سريعاً به نتيجه رسيده و نتايج آنها راه حل فوري براي مسائل موجود شركت را در اختيار آنها قرار دهد. شركتها تمايلي به تجزيه و تحليل خيلي دقيق تحقيقات پايه اي ندارند. يكي از مغايرتها ، حاكم بودن جنبه عرضه دستاورد دانائي بر تحقيقات پايه اي بلند مدت و ارتباط مستقيم زمينه هاي تحقيقاتي با تمايلات شركت مي باشد.
- توسعه ناكافي زيربناي R&D گروهي: غالباً به عنوان موانع جدي براي گسترش نوآوريها در مقياس بزرگ مي باشد.
- نياز به فرهنگ صنعتي مناسب براي ايجاد روابط استراتژيك : شرايط داخلي لازم براي بكار گيري R&D دانشگاه در زمينه بازاريابي رويكرد مشتركي است كه جدا از توقعات فروش در زمان كوتاه ، آماده دريافت نتايج و جهت دادن به سمت ساختار مشاركت استراتژيكي است.
2-2-1- بازاريابي R&D در شركتهاي خارجي :
ديدگاه هاي برقراري روابط استراتژيك با شركتهاي خارجي محدود به سياست R&D آنها مي باشد. ثبات همكاري بلند مدت سودمند و متقابل در صورتي امكان پذير است كه هدف استراتژي شركت خارجي در ايجاد سازمانهاي پژوهشي و مراكز R&D باشد. سازگاري مسيرهاي تحقيقات دانشگاه به سمت بخشهاي استراتژيكي قال ملاحظع در شركتهاي چند مليتي خيلي مهم مي باشد. همكاري استراتژيكي واحدهاي تحقيقات دانشگاهي و شركتهاي خارجي مي تواند در مورد كاربردهاي صنعتيR&D يا كاربردهاي غيرانتفاعي R&D باشد.
3-2-1- برقراري همكاري با دانشگاهها و ساير مراكز تحقيقاتي :
در شبكه هاي همكاري آموزش عاليه ، فاكتورهاي دانائي و همكاري پرسنل كه مكمل يكديگر مي باشند نقش عمده اي را ايفا مي كند. با اين وجود هنوز انگيزه مشترك پرسنل تحقيقات درخواست بورس يا پول مي باشد. اگر دانشگاهها خواهان افزايش رقابت پذيري و شركت در زمينه پروژه هاي تحقيقاتي مشترك در ساير بخشها هستند بايد تعيين مسيرهاي تحقيقاتي با بررسي دقيق فرصتها همراه باشد.
4-2-1- فاكتورهايي كه به ايجاد روابط و همكاري كمك مي كنند :
در چند سال گذشته تمايل شركتها به سمت R&D بطور قابل توجهي افزايش يافته است. پذيرش مطلوبتر دستاورد دانائي R&D دانشگاه در بازار تحت تاثير فاكتورهاي زير قرار دارد :
- در شركتهاي خارجي با سرمايه كافي ، استراتژي روشنتر و قطعيتر مي باشد : جاه طلبي و تلاش زياد شركتها براي ساخت شبكه اي از واحدهاي تحقيقاتي ، فرصتهاي بازار R&D دانشگاه را افزايش مي دهد.
- بواسطه تغييرات سريع در تكنولوژي و كوتاه شدن چرخه عمر محصول ، مديريت ريسك توسعه محصول و توسعه حمايتي در زمينه هاي علمي مهمترين مي باشد.
- بدليل افزايش رقابت و لزوم براورده سازي تقاضاهاي بازارهاي خارجي ، پذيرش نتايج R&D توسط شركتها افزايش يافته است. عليرغم تلاشهاي دولت براي حمايت از صنايع كوچك و متوسط ، توسعه كارهاي گروهي در سازمان ضروري است.
3-1- يكپارچه سازي و هماهنگي سازماني :
عرضه نتايج R&D جهت بازاريابي به دو صورت زير انجام مي گيرد :
- مديريت بازار خودي R&D در سطح دانشگاه
- ارائه كالا در بازار كه در اينصورت حمايت كننده محيط سازنده مي باشد.
- نقش مديريت دانشگاه در اهداف بازاريابي :
در سطح دانشگاه ، ميزان كارائي مديريت R&D بايد در حدي باشد كه بتواند با جايگزيني ارتباطات فردي و تك موردي با ساختار ارتباطات سيستماتيك R&D ترويج كرده و باعث ارتقاء آن گردد.
چند ين طرز فكر در اين مورد :
- موضوع مهم مديريت كارامد و لايق سازماندهي و استمرار جريان اطلاعات R&D بين مديريت دانشگاه ، محققين و شركتها مي باشد. براي دست يابي به اين مهم ، براي مديريت دانائي و توسعه نظريات مرسوم دانائي به يك مسير همه جانبه نياز مي باشد. توزيع موثر اطلاعات براي روابط داخلي سيستم R&D و براي عرضه نتايج R&D به شركتها به يك اندازه مهم مي باشد.
- در سطح مديريت دانشگاه ، شركتها با سرمايه كافي بايد به حمايت از دانشگاه ترغيب شوند كه نشانه اي از ارزش نهادن آنها بر R&D دانشگاه و تعيين كننده ارتباط بخشهاي مهم با كارهاي R&D است.
- دانشگاه بايد بعنوان يك شريك با گرايش بلند مدت وارد بازار گردد (جهت دست يافتن به شريكاني آگاه از اين واقعيت كه محصول دانائي دوطرفه مي باشد)
2-3-1- ارتباط بين گروه هاي آموزش و مراكز تحقيقاتي :
همكاري بين گروه هاي آموزش و مراكز تحقيقاتي ، R&D دانشگاه را در چند مرحله تحت تاثير قرار مي دهد:
- دانشگاهها مركز تجمع كارشناسان تحصيل كرده زيادي در رشته هاي مختلف مي باشد كه اين در رقابت بازار براي نتايج R&D يك مزيت حساب مي شود.
- افزايش ويژگي ارتباط رشته هاي مختلف با هم در امر تحقيقات ، براي همكاري رشته ها و علوم مختلف ضروري است. بنابراين بايد بر اهميت روابط ميان سازمانها تكيه كرد.
- واحدهاي تحقيقات دانشگاه بايد ديدگاه معاملات دانشگاهي را در عقد معاملات رقابتيR&D تقويت كنند.
همچنين گروه هاي آموزش مختلف رقيباني هستند كه براي بدست آوردن موقعيتهاي خوب در بازار تلاش مي كنند. نواوري رقابتي در بازار عمدتاً تحت تاثير تمايلات و كوششهاي سخت ( بلند همتي ) افراد مي باشد.
3-3-1- نقش گروه هاي آموزش :
جايگيري R&D در فرايند بازاريابي نيازمند تغيير ديدگاه انتظار و مشاهده به سمت ديدگاه پويشگرانه مي باشد كه اين موجب جلب تمايلات به سمت ارتباط و همكاري با بخش تجاري مي گردد. انتشارات ، اگهي ها ، تبليغات ، گردهمائي هاي شغلي و غيره براي توسعه و تقويت بازار ضرور ي مي باشد. يكي از نيازهاي تقويت شرايط بازار استفاده موثر از دانش گروه هاي آموزشي مي باشد.
2- بازاريابي مشترك در R&D دانشگاه :
بازاريابي مشترك به معناي يكسري ابزار بازاريابي است كه عبارتند از تمامي فاكتورهائي كه مي تواند تقاضاي مشتري را برآورده سازد.
دستاورد دانائي: دامنه محصول دانائي شامل تحقيقات پايه و كاربردي ، توسعه هاي تجربي ( آزمايشي ) ، بعلاوه محصولات خدماتي مثل مشاوره ، همكاري ، اندازه گيري ، آزمايش و كنترل كيفيت است.
در خصوص تحقيقات پايه اي ، مشتري محوري به اين صورت تعبير مي گردد كه شركتها بايد تا حد امكان اطلاعات كافي در خصوص تحقيقات پايه اي را از دانشگاه گرفنه و مسيرهاي اصلي تحقيقات بايد با بخشهاي استراتژيكي مهم شركت همساز باشد.
در خصوص تحقيقات كاربردي ، مشتري محوري به معناي حاكم بودن نقش انگيزه هاي صنعتي در آغاز تحقيقات و حساسيت براي حل مسائل بوجود آمده توسط كاربران در طي فرايند نوآوري مي باشد.
توسعه آزمايشي نشان مي دهد كه بخشي از محصول دانش ارائه شده توسط دانشگاه رابطه تنگاتنگي با بازار دارد. در تحقيقات پايه اي و كاربردي محققان تا حدودي آزادي عمل دارند ولي در راستاي توسعه تجربي محققان بايد با طرح كلي توقعات شركتهاي صنعتي سازگار باشند. اين فرايند سازگاري نيازمند نگرشهاي متفاوت محققين مي باشد.
قيمت : وقتي دستاوردهاي R&D در بازار فروخته مي شوند ، مهمترين تاكيد برقراري توازن بين قيمت و كيفيت و بهبود اهداف مي باشد و يعلت اينكه ، شركتها در خصوص تقاضا براي نواوري به قيمت خيلي حساس مي باشند اين كار مشكل مي باشد. متعادل سازي قيمتها در پايداري روابط با شركاي خارجي نقش غالب و بارزي ايفا مي كند.
مكان فروش: در مورد R&D دانشگاه ، فرايند فروش به دو بخش 1- خريد دستاوردهايR&D توسط كاربران2- معرفي محصولات ساخته شده در راستاي دستاوردهاي تحقيقات به بازار. تقسيم مي گردد. اين كاملاً عادي است كه نواوري به فاز دوم فروش منتهي نشود. در طي فروش دستاوردهايR&D دانشگاه ، محققين خودشان فروشنده مي باشند كه بايد تمام مراحل فرايند فروش را مديريت كنند. اين كار دور از نگرش محققيني است كه از نظريه سنتي مشق نويسي از علم پيروي مي كنند ، بعلاوه اغلب محققين تمايلاتشان را تقويت نمي كنند. بنابراين يكي از كارهاي مهم مديريت دانشگاه براي كمك به محققين ، روي آوردن به معاملات و عقد قراردادهاي خريد و فروش مي باشد.
تعداد افراد : ظرفيت كم محققين يكي از موانع اصلي در فعاليتهاي موثرترR&D دانشگاه است. با افزايش تعداد اعضاي هئيت علمي و افزايش دوره هاي آموزشي خيلي زياد ، مي توان از معلمان محقق بيش از حد استفاده نمود.
مدارك و شواهد فيزيكي : مهمترين مساله در بازاريابي مرتبط با خريد امتيازات مي باشد. نداشتن ابزار و تجهيزات لازم و آزمايشگاههاي كهنه و بلااستفاده از عوامل مهم زنجيره نواوري هستند كه با خارج شدن دانشگاه از بازار ارتباطي تنگاتنگ دارد. براي مديريت دانشگاه حذف ناهنجاريهاي برخاسته از مقررات يك وظيفه مبرم مي باشد.
تبليغات : در بازاريابي دانشگاه ، اطلاع رساني بمعناي استفاده از اطلاعات در جهت بخشهاي تجاري در سطح دانشگاه و عمليات خاص بازاريابي است. بعبارت ديگر جريان اطلاعات در داخل دانشگاه بايد به پايداري و ثبات روابط با بازار كمك كند. اطلاع رساني خارجي دانشگاه بايد بر اساس ايجاد و تقويت تفكر تحقيقات به جاي تفكر ظهور خودجوش باشد.
نتيجه گيري :
با توجه به نقش عمده تحقيقات در طي فرايند نوآوري و همچنين متعلق بودن اكثر واحدهاي تحقيقاتي به آموزش عالي ، براي اجراي موفق نتايج R&D دانشگاه در بازار بايد فلسفه تجاري مناسبي مطرح گرديده و فعاليتها طبق اين سرفصلها براي توليد دانائي سازماندهي گردد. تحقيقات دانشگاه براي حركت به سوي مشتري مداري بايد عوامل موثر بر بازار و پذيرش شرايط بازار براي استفاده از نتايج R&D دانشگاه را مورد بررسي قرار دهد. براي تقويت مشتري مداري ، دانشگاهها بايد با گسترش دامنه ارتباطات با شركتهاي داخلي ، خارجي و ساير دانشگاهها و مراكز تحقيقاتي و همچنين برقراري همكاري استراتژيكي بين دانشگاه و شركتها ، ارتباطات و همكاريهاي خود را نوسازي كنند.
يكي از عوامل موثر در بازاريابي تحقيقات دانشگاه نقش مديريت دانشگاه مي باشد. در سطح دانشگاه ، ميزان كارائي مديريت R&D بايد در حدي باشد كه بتواند با جايگزيني ارتباطات فردي و تك موردي با ساختار ارتباطات سيستماتيك R&D ترويج كرده و باعث ارتقاء آن گردد. مديريت دانشگاه بايد شركتها با سرمايه كافي را به حمايت از دانشگاه ترغيب و همچنين بعنوان يك شريك با گرايش بلند مدت وارد بازار گردد. نداشتن ابزار و تجهيزات لازم و آزمايشگاههاي كهنه و بلااستفاده از عوامل مهم زنجيره نواوري هستند كه با خارج شدن دانشگاه از بازار ارتباطي تنگاتنگ دارد. براي مديريت دانشگاه حذف اين ناهنجاريهاي يك وظيفه مبرم مي باشد.
در بازاريابي دانشگاه ، اطلاع رساني بمعناي استفاده از اطلاعات در جهت بخشهاي تجاري در سطح دانشگاه و عمليات خاص بازاريابي است. بعبارت ديگر جريان اطلاعات در داخل دانشگاه بايد به پايداري و ثبات روابط با بازار كمك كند.
سرانجام موقع فروش دستاورد R&D در بازار ، مهمترين نكته ، برقراري توازن بين قيمت و كيفيت و بهبود اهداف مي باشد. متعادل سازي قيمتها در پايداري روابط با شركاي خارجي نقش بارزي را ايفا مي كند.
منابع و ماخذ :
- Inzelt , A. (ed.), Bevezetes az innovaciomenedzmentbe (Introductory Innovation Management). Muszaki Konyvkiado, Budapest , 1998
- Lagos , T., Muegyetem 2010 – Egy strategia alternativai (Technical University 2010 – Alternatives of a strategy). In: Magyar Felsooktatas, 1999/8
- MF muhely az Oktataskutatao Intezetben – III . kutatas a felsooktatasban (Workshop in the Education Research Institue– III.Research in High Education). In: Magyar Felsooktatas, 1998/5-6
4.Varszegi , GY., A kutatas-fejlesztes globalizacioja (Globalisation of Research and Dvelopment). In : Ipari Szemle gazdasagi rovatokkal, 1998/6