“شووویا” عضوی از گروه دایناسورهایی با توانایی خارق‌العاده دید در شب و قدرت شنیداری فوق‌العاده

در حال حاضر حدود ۱۰هزار گونه پرنده برای انسان روی زمین شناخته شده است که تقریبا در هر زیستگاه قابل تصوری زندگی می‌کنند. با این حال، تنها بخش کوچکی از آنها برای شکار طعمه در تاریکی شب سازگاری و تطابق یافته‌اند. از آنجایی که همه پرندگان امروزی، مستقیما از تبار دایناسورهای تروپاد، از جمله ولوسیراپتورها و  تیرانوسوروس رکس‌های بزرگ هستند، مدت‌هاست که دانشمندان از خود می‌پرسند که آیا خویشاوندان این شکارچیان توانمند، این توانایی را داشته‌اند که طعمه‌های خود را در تاریکی شب تعقیب کنند؟

پاسخ به این پرسش، مثبت است؛ هرچند، گونه‌های شناسایی شده که توانایی شکار در شب داشته‌اند، بر خلاف گوشتخواران عظیم‌الجثه‌ای که در بالا ذکر شد، از نظر زیست‌شناسی بسیار کوچک بوده‌اند و ظاهری کمتر درنده و وحشی داشته‌اند.

با «شووویا» آشنا شوید؛ عضوی از گروه دایناسورهایی که با عنوان آلوارز خزندگان شناخته می‌شوند و از هر دو توانایی خارق‌العاده دید در شب و قدرت شنیداری فوق‌العاده برخوردار بوده‌اند.

به گفته دانشمندان، استخوان‌های بسیار بزرگ گوش این گونه‌ها نشان می‌دهد که شووویا قادر بوده است در تاریکی مطلق شکار کند. مطالعه جدید به سرپرستی پروفسور جونا چوینر از دانشگاه ویتواترسرند، برای بررسی جزییات و گردآوری اطلاعات از ابعاد نسبی چشم و گوش داخلی حدود صد پرنده زنده امروزی، و مقایسه آن با گونه‌های منقرض شده دایناسورها، از سی تی اسکن استفاده کرده است.

پژوهشگران برای بررسی شنوایی، طول بخشی از انتهای فوقانی مجرای حلزونی (عضوی که اطلاعات صداهای ورودی را تحلیل می کند و در پستانداران، حلزون گوش نامیده می‌شود) را اندازه‌گیری کردند.

انتهای فوقانی مجرای حلزونی جغد انبار (که می‌تواند در تاریکی مطلق شب، فقط با استفاده از توان شنیداری شکار کند) به نسبت سایر پرندگان، درازتر است. دانشمندان برای تحلیل توانایی بینایی، حلقه صلبیه یا سفیده سخت چشم و مجموعه‌ای از استخوان‌های اطراف حدقه چشم هر یک از گونه‌ها را بررسی کردند و آن داده‌ها را با لنز دوربین مقایسه کردند. به همان میزان که مردمک بتواند بیشتر باز شود، نور بیشتری نیز می‌تواند به آن وارد شود و این امر باعث دید بهتر در شب می‌شود. دانشمندان با اندازه‌گیری قطر حلقه توانستند برآورد کنند که توانایی چشم در جمع کردن نور به چه میزان است. آنان دریافتند که بسیاری از تروپادهای گوشتخوار از قبیل تی رکس و درومیوسورِس، از توانایی بینایی برخوردار بوده‌اند که به‌خصوص برای روشنایی روز سازگاری یافته بوده است، و نیز شنوایی بالاتر از حد میانگین داشته‌اند که به گفته دانشمندان احتمالا به آنها در شکار کمک می‌کرده است.

اما بزرگ بودن انتهای فوقانی مجرای حلزونی در شووویا، برای دکتر جیمز نینان، نویسنده اول این مقاله، یک کشف غافلگیرکننده بوده است.

او می‌گوید: «زمانی که اسکلت شووویا را به صورت دیجیتالی بازسازی می‌کردم، نمی توانستم اندازه «لاگنا» یعنی انتهای فوقانی مجرای حلزونی را باورکنم. با پروفسور چوینر تماس گرفتم که نگاهی به آن بیندازد. هر دوی ما فکر کردیم که این ممکن است اشتباه باشد. بنابراین من یک گوش دیگر را هم بررسی کردم. اینجا بود که متوجه شدیم که چه کشف جالبی کرده‌ایم!»

پروفسور چوینر می‌گوید: «وقتی آنجا رفتم نمی‌توانستم چیزی را که می‌دیدم باور کنم. گوش دایناسور قاعدتا نباید این شکلی می‌بود.»

چشم‌های شووویا نیز قابل توجه بودند. زیرا فسیل‌ها نشان می‌دادند که آنها به‌نسبت، بزرگترین مردمک را بین پرندگان و دایناسورها داشته‌اند، که نشان می‌دهد آنها احتمالا در شب دید بسیار خوبی داشته‌اند.

شووویا یک دایناسور کوچک بوده است. در ابعاد و اندازه یک مرغ، و در صحراهایی زندگی می‌کرده که امروزه مغولستان نامیده می‌شود. محققان می‌گویند اسکلت این جانور از عجیب‌ترین اسکلت‌های دایناسور به شمار می‌رود. این موجود، اسکلتی شکننده و مانند پرنده‌‌(های امروزی)  داشته است؛ با بازوهای قدرتمند و ماهیچه‌ای با یک پنجه در هر بال/دست، و پاهای طولانی شبیه به پای دونده‌ها. این ترکیب عجیب از ویژگی‌ها، از زمان کشف آن در دهه ۱۹۹۰ تا کنون دانشمندان را گیج کرده بود. اما با داده‌های به‌دست‌آمده کنونی از حواس پنجگانه شووویا، دانشمندان این فرضیه را در دست دارند که مانند بسیاری از حیوانات صحرایی، شووویا با استفاده از توانایی شنیداری و دیداری خود، در شب به جست‌وجو می‌پرداخته تا طعمه‌هایی، از جمله پستانداران کوچک یا حشرات را پیدا کند و با استفاده از پاهای بلند خود، طعمه را تعقیب کند و بگیرد، و با استفاده از اندام‌‌های جلویی قدرتمند، طعمه را از گودال یا لابه‌لای بوته‌ها بیرون بکشد.

پروفسور چوینیر می‌گوید: «فعالیت در شب، توانایی حفر کردن و اندام‌های دراز پشت جانور، همگی از ویژگی‌های حیوانات صحرایی امروز به شمار می‌روند. اما این که همه این ویژگی‌ها در یک گونه جانوری، آن هم دایناسوری که بیش از ۶۵ میلیون سال پیش زندگی می‌کرده دیده شود، شگفت‌آور است.»

این پژوهش در ژورنال «ساینس» منتشر شده است.