تصفیه پساب‌های صنعتی و فاضلاب‌ها از فلزات سنگین و مضر، همواره به‌عنوان یکی از راهکارهای مهم برای مقابله با شرایط کم‌آبی در کشورها مطرح بوده است. در این رابطه، پژوهشگران کشور طی یک مطالعه پژوهشی، از قسمت‌های دور ریختنی مواد خوراکی برای حذف چنین فلزاتی استفاده کرده‌اند.
به گزارش آردی نیوز به نقل از ایسنا، صنایع چرم‌سازی، آبکاری، فرآوری فلزات، تولید چوب، نقاشی و رنگ‌ها، نساجی، ساخت فولاد و بطری‌سازی از صنایع اصلی و منابع ایجاد آلودگی به فلز سنگین کروم هستند. کروم در دو حالت اکسیداسیون اصلی شامل کروم (VI) و کروم (III) دیده می‌شود. نوع اول کروم برای موجودات زنده، خطرناک‌تر و سمی‌تر از نوع دوم و سرطان‌زا است. حتی غلظت‌های پایین کروم (VI) نیز می‌تواند موجب بروز مشکلات سلامتی از جمله آسیب به کبد و سرطان پوست شود. بنابراین تصفیه فاضلاب حاوی کروم (VI) و رسیدن به سطح ایمن آن ضروری است.
به بیان محققان، چندین روش شامل اکسیداسیون- احیای شیمیایی، تعویض یونی، الکترودیالیز، ترسیب الکتروشیمیایی، تبخیر، استخراج حلال، اسمز معکوس، ترسیب شیمیایی و جذب، برای کاهش میزان کروم (VI) از محلول‌های آبی و فاضلاب استفاده می‌شود. اما در میان تکنیک‌های فوق، روش جذب به دلیل سادگی، شرایط اجرایی و اقتصادی متوسط ترجیح داده می‌شود. در این خصوص، اخیراً جاذب‌های کربن فعال که از مواد موجود و ارزان تهیه می‌شوند، به میزان زیادی توسعه پیدا کرده‌اند. کربن فعال به دلیل سطح بالا، خصوصیات محیط میکرو متخلخل و طبیعت شیمیایی سطح آن، پتانسیل بالایی برای حذف فلزات سنگین از فاضلاب صنایع را دارا است.
در همین رابطه، گروهی از محققین کشور، مطالعه‌ای را به انجام رسانده‌اند که در آن، از ذرات کربن فعال تهیه‌شده از پوسته میوه تمبر هندی که با اسیدسولفوریک فعال‌شده بودند برای حذف کروم (VI) از محلول آبی استفاده کرده‌اند.
نتایج به‌دست‌آمده از این پژوهش نشان می‌دهند که مواد و روش مورد استفاده، بسیار مؤثر برای حذف فلز سنگینکروم (VI) از محلول‌های آبی است.
به گفته مرتضی شاهمرادی، پژوهشگر دانشکده مهندسی عمران- محیط زیست دانشگاه صنعتی اصفهان و همکارانش: «رویکرد ریاضی پیشنهادشده در این تحقیق، توانست تأثیر پارامترهای تأثیرگذاری مثل اسیدیته، دوزجاذب، غلظت اولیه محلول کروم (VI)، زمان تماس و سرعت لرزاننده را به‌منظور کاهش کروم (VI) در محلول آبی فراهم کند».
آن‌ها می‌افزایند: «در این تحقیق، مقادیر بهینه اسیدیته یا همان pH محلول، دوز جاذب، غلظت اولیه آلاینده کروم(VI)، زمان تماس و سرعت لرزاننده به ترتیب برابر با ۱، ۷ گرم در لیتر، ۵ میلی‌گرم در لیتر، ۱۲۰۰ دقیقه و ۲۰۰ دور در دقیقه یا rpm تخمین زده شدند».
بر این اساس، طبق اعلام مجریان پژوهش فوق، بازده حذف کروم به شیوه مورد استفاده در این تحقیق، تحت شرایط بهینه برابر با ۹۸.۶ درصد تخمین زده شد که ۱۴ درصد، بیشتر از مقدار غیربهینه آزمایشگاهی است.
شاهمرادی و همکاران محققش معتقدند: «با توجه به کمبود آب و خشک‌سالی در کشور، تصفیه فاضلاب و استفاده از آن در بخش‌های غیرآشامیدنی می‌تواند تا حدودی کمبود آب را جبران کند و دراین‌بین، استفاده از روش‌های مناسب و کم‌هزینه‌ای نظیر استفاده از ماده طبیعی مورد استفاده در این پژوهش، می‌توانند راه‌گشا باشند».
نتایج علمی و فنی مطالعه فوق، در نشریه‌ای موسوم به «آب و خاک» از انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد به چاپ رسیده است.