مقالات

وقتی سخن از نوآوری به ميان مي‌آید، خيلی از مديران ايرانی به ياد انواع حسگرهای پيچيده، ربات‌های پيشرفته، هوش مصنوعی و نانوفناوری می‌افتند. تصاوير و اخبار آزمایشات خودرو خودرانِ گوگل يا دستاوردهای ژن‌درمانی و زيست‌فناوری در علم پزشکی را به یاد می‌آورند. البته اين امر تا حدودی طبيعی است. هر روز در لابلای اخبار و انواع مستندهای تجاری و علمی، کلمه نوآوری با تصاوير آخرين دستاوردهای بشری در صنايع پيشرفته گره می‌خورد و همين تصاوير در ناخودآگاه ذهن مخاطب نقش می‌بندد. اما مشکل از جایی از آغاز می‌شود که برخی مديران، اين تصوير ذهنی از نوآوری را با فرآیندهای کاری و توليدی معمولی خودشان مقايسه می‌کنند. سپس به فرآيندهای کاری نه چندان دانشیِ خط تولید و مشکلات عديده آنها فکر می‌کنند و نتيجه می‌گيرند که: “ما کجا و نوآوری کجا؟!”

این مقاله بخشی از تجریبات و خاطرات تیم‌دراپر، سرمایه‌گذار بزرگ و چهره شناخته شده ارزهای دیجیتال، از زبان خودش است که به بیان دیدگاهش درباره بیت کوین از زمان آشنایی‌اش با این پدیده بزرگ در دنیای دیجیتال می‌پردازد.

همانطور که تولد فرزندم را به یاد دارم، روزی که عاشق اینترنت شدم را نیز به خوبی به یاد می‌آورم. تابستان سال ۱۹۹۳ بود و من در حرفه گزارشگری هفته‌نامه خبری بِی گاردین سانفرانسیسکو مشغول بودم. سردبیرم وظیفه تهیه گزارش از گردهمایی انیمه در اوکلند کالیفرنیا را به من محول کرد. از شخصی که این […]

نزدیک به یک دهه از خلق «Blockchain» یا زنجیرۀ بلوکی و «cryptocurrency» ارز رمزنگاری شده یا ارز دیجیتال می‌گذرد. دربارۀ این فناوری‌ها چه می‌دانیم؟ آیا می‌توان آنها و کاربردشان را به زبانی ساده توضیح داد؟ چه اپلیکیشن‌هایی مجهز به فناوری زنجیرۀ بلوکی هستند و چگونه ممکن است این فناوری جهان را تغییر دهد؟

در ابتدای مسیر همراهی با شرکت‌ها، به‌عنوان مشاور نوآوری از مدیران ارشد می‌پرسم که مشتریان‌شان بیشتر از چه راهی با شرکت‌ و محصولات و خدماتش آشنا می‌شوند؟ مشتری‌های موجودشان چرا محصول یا خدمت‌ شرکت را برای خرید انتخاب می‌کنند؟ کدام ویژگیِ محصول یا خدمت‌شان بیش از همه از مشتری دلربایی می‌کند؟ مشتریان وفادارشان به چه دلیل باز می‌گردند و دوباره خرید می‌کنند؟ کدام مشتری‌ها، خودشان تغییراتی در محصول داده‌اند تا با شرایط خاص مصرف آنها سازگار شود؟ کدام بخش از تجربه خرید محصولات و خدمات‌شان برای مشتری دلپذیر است؟ مشتری کدام بخش از این تجربه را نمی‌پسندد؟ کدام محصول یا خدمت رقیب را ترجیح می‌دهد؟ چرا؟...

در طی سال‌ها همراهی و همکاری با مدیران صنعتِ کشور، بارها و بارها دیده‌ام که در نگاه برخی از کارآفرینان و مديران ارشد، نوآوری با تحقيق‌وتوسعه معادل انگاشته می‌شود. وقتی از وضعيت نوآوری در شرکتی پرسيده‌ام، مديرعامل به وجود واحد تحقيق‌وتوسعه در سازمان به عنوان گواه وجود فرآيند نوآوری استناد می‌کند. يا در جلساتی با موضوع نوآوری، مدير تحقيق‌وتوسعه به عنوان تنها مخاطب یا سکان‌دارِ هدايتِ جلسات، حاضر می‌شود.

امروزه، همانند گذشته، دیگر پهنه جغرافیایی، کثرت جمعیت و منابع سرشار طبیعی ملاک قدرتمندی تلقی نمی شود. اکنون صاحبان واقعی قدرت کسانی هستند که بر امواج تکنولوژی نشسته اند.

در روایات است که روزی قرار بود ابوسعید ابوالخیر، از عارفان بزرگ اواخر قرن چهارم، در طوس سخنرانی کند. جمع زیادی برای شنیدن سخنان وی گردهم آمده بودند چنان‌که جایی برای دیگران نمانده بود. یکی از شاگردان برخاست و گفت: «خدایش بیامرزاد که هرکسی از آنجا که هست یک گام فراتر آید.» ابوسعید گفت: «هرچه ما خواستیم گفت و همه پیغامبران بگفته‌اند، او بگفت.» کلمه‌ای نگفت و از تخت فرود آمد و مجلس را پایان داد.

فرض کنید کسی از من بپرسد که چرا شنا نمی‌آموزی و شنا نمی‌کنی؟ آنگاه فرض کنید پاسخ من این باشد که «من به چند دلیل فعلا امکان شنا ندارم. اول اینکه باید در حیاط منزل استخری بسازم. ساخت استخر به سرمایه زیادی نیاز دارد و حتی اگر سرمایه‌اش هم موجود باشد، کار آسانی نیست. برای این کار باید خودم چاله بزرگی حفر کنم که کار سختی است. شنیده‌ام که جلوگیری از نشتی و هدررفت آب استخر هم دشوار است. دوم اینکه باید در حیاط منزل چاهی حفر کنم که آب استخر را تامین کنم. حفر چاه به مجوز نیاز دارد و کار نفس‌گیری است. سوم اینکه برای شناآموزی باید یک مربی شنا را استخدام کنم که در منزل من ساکن شود و شنا کردن را به‌صورت روزانه به من بیاموزد. چهارم اینکه... »

نوآوری عمدتا در جمعی محدود و اختصاصی از هواداران نوآوری خلاصه می‌شود. معمولا یکی از بنیان‌گذاران یا مدیران ارشد شرکت پای ثابت این تیم نوآوری است. بخش عمده‌ای از زمان حضور من به‌عنوان مشاور نوآوری در شرکت‌های ایرانی نیز در کنار همین تیم‌های خوشفکر متولی نوآوری سپری می‌شود.

تقاضا در صنعت نشر کتاب در ایران اگر کاهشی نباشد، افزایشی هم نیست. رقبا زیاد و فشار رقابت سنگین است و حاشیه سود و نرخ بازگشت سرمایه‌ هم کم و روند آن کاهشی است. بیشتر شرکت‌های فعال در این‌ صنعت برای فرار از مشکلات کاهش حاشیه سود تلاش می‌کنند از هزینه‌های خود کم کنند.