دانشمندان یک شراره سهمگین و شدید را مشاهده کردهاند که از سامانه ستارهای همسایه میآید. این انفجار شدید که از ستاره پروکسیما قنطورس ناشی شده است، تنها طی چند ثانیه روشنایی و درخشش طبیعی آن را به ۱۴۰۰۰ برابر رسانده است. این فوران صد مرتبه از شرارههای مشابهی که در خورشید ما رخ میدهد، قدرتمندتر بود. چنین شرارههایی به اندازهای قدرتمندند که میتوانند اتمسفر سیارات را نابود کنند و با تابش پرتوهای مرگبار، به هر گونه حیات در نزدیکی خود آسیب برسانند.
دانشمندان امیدوارند که این یافته بتواند گواه و نشانهای از فیزیک جدیدی باشد که به ما در درک بهتر رفتار ستارگان و نیز در جستوجوی حیات بیگانه در جایی در منظومه شمسی، یاری میرساند.
اما در این مورد خاص، یافتهها نشان میدهند که بر فرض اگر در همسایگی ما نوعی از حیات وجود داشته باشد، بعید است که شبیه به ما باشد و شدت این انفجارها و نوسانات ستاره، شرایط را برای چنین نوعی از حیات بسیار دشوار می کند.
مردیت مک گریگور از دانشگاه کلرادو بولدر که بر روی این پژوهش کار کرده است، میگوید: «اگر حیاتی پیرامون ستاره پروکسیما قنطورس وجود داشته باشد، بسیار با آنچه روی زمین دیده میشود متفاوت خواهد بود. بشر بر روی چنین سیارهای دوران بدی را تجربه میکرد.»
ستاره پروکسیما قنطورس نزدیکترین همسایه ماست و فقط چهار سال نوری از خورشید ما فاصله دارد. این ستاره به مراتب از خورشید ما کوچکتر است، اما قدرتمندتر از قد و قواره خود ظاهر شده است. جِرم این ستاره فقط یک هشتم خورشید است. پروکسیما قنطورس یک «کوتوله سرخ» است و مشخصا به ردهای از ستارگان تعلق دارد که کوچک و کمنور به شمار میروند.
این ستاره نیز میزبان سیارات مخصوص به خود است؛ سیاراتی شامل سیارهای که «پروکسیما بی» نام دارد و به گفته دانشمندان، ممکن است شباهت زیادی به زمین داشته باشد. این سیاره نسبتا به زمین نزدیک است، هم از نظر فاصله هم شباهت، و همین امر باعث شده است که محققان از احتمالِ یافتن حیات بیگانه در آنجا هیجانزده باشند. اما با این مقادیر عظیم انرژی مشاهده شده که از ستاره فوران میکند، هر چیزی که در آنجا زندگی کند نابود خواهد شد. این شرار یکی از سهمگینترین شرارههایی به شمار میرود که تاکنون در کهکشان ما مشاهده شده است.
این موضوع میتواند در جستوجوهای آینده در پی حیات بیگانه نیز دشواریهایی به وجود آورد. بسیاری از سیارات فراخورشیدی که در محدوده «گلدن لاکس» (کمربند حیات – نه خیلی نزدیک و بسیار داغ، نه خیلی دور و بسیار سرد) ستاره خود به سر میبرند، در مدارهایی پیرامون کوتولههای سرخ در گردش هستند، و این امر میتواند آنها را با خطر مواجه کند.
مک گریگور میگوید: «بسیاری از سیارات فراخورشیدی که ما تا کنون پیدا کردهایم، پیرامون این نوع از ستارگان هستند. اما نکته این است که آنها بسیار فعالتر از خورشید ما هستند. شرارههای آنها به مراتب شدیدتر و تکرارشوندهتر است.»
محققان برای کشف این شراره، در یک بازه زمانی چهل ساعته، رصدها و مشاهداتی بر روی ستاره انجام دادند و طی انجام آن از ۹ تلسکوپ بهره بردند. دانشمندان انتظار دیدن چنین انفجار شدیدی را نداشتند، اما اینک آنها دقیقترین جزییاتی را در اختیار دارند که میتواند از چنین پدیدهای ثبت شود.
این شرارهها در ماه مه ۲۰۱۹ مشاهده شدند و تنها هفت ثانیه به طول انجامیدند. به گفته محققان، این شراره در مقیاس نور مرئی به طرز ویژهای پرنور نبود، اما مقادیر زیادی از تابشهای رادیویی و فرابنفش، یا تابش با «طول موج میلیمتری» به همراه داشت.
مک گریگور میگوید: «ما در گذشته نمیدانستیم که ستارهها میتوانند در بازه میلیمتری فوران کنند، از این رو این نخستین باری است که دنبال شرارههای میلیمتری گشتهایم.»
اما این شراره ها ممکن است در پروکسیما قنطورس مورد نادر و کمیابی نباشند. محققان در خلال مشاهدات خود چندین شراره دیدهاند که نشان میدهد اولا این رخداد در طول روز بارها اتفاق میافتد، و نیز ممکن است انواع دیگری از شرارهها نیز برای کشف وجود داشته باشد.
مک گریگور میگوید: «احتمالا حتی انواع عجیبتری از شرارهها وجود دارد که نشانگر نوع دیگری از فیزیک است که ما پیش از این به آن فکر نکردهایم.»
پژوهشی که جزییات این یافتهها را تشریح میکند، اخیرا در «استروفیزیکال ژورنال لترز» (The Astrophysical Journal Letters) منتشر شده است.