ساعت تابستانی چیست؛ از کجا آمد و آمدنش بهر چه بود؟

یکشنبه آخر ماه اکتبر، در کشورهای اروپایی، زمان تغییر ساعت و بازگشت به وقت رسمی است.

در آمریکای شمالی (ایالات متحده و کانادا) این کار در یکشنبه اول نوامبر انجام می شود و در ایران، روز آخر تابستان.

پیشینه تغییر ساعت در دنیای مدرن، به بیش از یک قرن پیش باز می گردد.

در آغاز قرن بیستم، یک بنای بریتانیایی به نام ویلیام ویلت، شروع به انتشار اطلاعیه‌هایی کرد با عنوان “هدر دادن روشنایی روز”.

او مردم را تشویق می کرد که در بهار و تابستان که روزها طولانی‌تر است، زوتر از خواب بیدار شوند. او همچنین پارلمان را تشویق به تصویب قانونی در این زمینه می‌کرد.

آقای ویلت عاشق ورزش گلف بود و وقتی به خاطر غروب آفتاب و تاریک شدن هوا، مجبور می‌شد بازی را ناتمام رها کند، به فکر کمپین تغییر ساعت افتاد.

او تا پایان عمرش به تلاش برای تغییر ساعت تابستانی در بریتانیا ادامه داد، سرانجام در سال ۱۹۱۶، یک سال پس از مرگ ویلیام ویلت، کنش‌گر سمج تغییر ساعت، دولت بریتانیا تصویب کرد که در بهار و تابستان، ساعت به جلو کشیده شود.

ایده تغییر ساعت کار، نخستین بار توسط بنجامین فرانکلین، دانشمند و سیاستمدار آمریکایی مطرح شد. او در سال ۱۷۸۴، زمانی که در پاریس کار می کرد، مقاله‌ای در یک روزنامه محلی نوشت و پیشنهاد کرد وقتی هوا روشن است، مردم یک ساعت زودتر بیدار شوند و شب یک ساعت زودتر بخوابند؛ به این ترتیب یک شمع کمتر مصرف می شود.

فرانکلین که از پدران تشکیل دهنده کشور آمریکاست، همان بود که جمله معروف “زود خوابیدن و زود بیدار شدن، آدم را سالم و غنی و خردمند می‌کند” از او نقل شده است(Early to bed, early to rise, makes the man healthy and wealthy and wise).

در کشور خود بنجامین فرانکلین، ایالات متحده، تغییر ساعت از سال ۱۹۱۸ شروع شد.

امپراتوری آلمان، نخستین کشوری بود که در سال ۱۹۱۶، یک ماه پیش از بریتانیا دست به تغییر ساعت زد.

ایده تغییر ساعت به بسیاری از کشورهای جهان رفت و در مقطعی بسیار محبوب بود، اما به مرور برخی کشورها آن را کاری بیهوده دانستند و لغو کردند.

اکنون در هفتاد کشور جهان، اکثراً در سراسر اروپا و آمریکای شمالی، ساعت تابستانی اعمال می شود. اما دو سال پیش، رئیس وقت کمیسیون اروپا، از تلاش این اتحادیه برای لغو تغییر ساعت سخن گفت.

در ایران پس از انقلاب هم که ساعت تابستانی در سال ۱۳۷۰ خورشیدی اعمال شد، در دوره ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد برای مدتی کوتاهی کنار گذاشته شد.