در سوم ژوئن 1667م براي نخستين بار در تاريخ طب و جراحي، عمل تزريق خون به انسان توسط ژان باپتيست دنيس، پزشك فرانسوي صورت گرفت. تزريق خون به بيماران، تحولي عظيم در علم پزشكي ايجاد كرد، زيرا تا آن هنگام، بسياري از بيماران بر اثر خونريزيهاي شديد و كمبود خون، جانِ خود را از دست ميدادند. اين پزشك فرانسوي در نخستين آزمايش خود، خونِ يك بَره را به بدن انسان تزريق كرد، اما بعدها به بيماران، خون انسان نيز تزريق شد.
قرن‌ها طول کشیده است تا جامعه پزشکی به جایگاه کنونی خود در حوزه تزریق خون برسد. در این مقاله خلاصه‌ای از تاریخچه تزریق خون به نمایش درآمده است. فرآیند وارد کردن اجزای خون یا کل خون از طریق مسیر داخل وریدی تزریق خون نامیده می‌شود. خون تزریق شده ممکن است خون خود بیمار یا خون به دست آمده از فرد دیگری باشد.
سوابق نشان می‌دهند که خون به عنوان قسمت حیاتی از زندگی شناسایی شده بود. مطالعات انجام شده روی خون، آناتومی انسان و بیماری‌ها پایه و اساس تزریق خون را به وجود آورد. از دست دادن خون طی جنگ‌های جهانی محرک ایجاد پیشرفت‌هایی در حوزه تزریق خون شد. حوزه تزریق خون با انجام آزمایشاتی روی تزریق خون حیوانات و با تلاش‌های ابتدایی برای تزریق خون انسان متولد شد. در ادامه مقاله خلاصه‌ای از تاریخچه این طلای سرخ که در بدن ما جریان دارد ارائه شده است.
از زمان‌های باستان خون به عنوان عنصر حیاتی برای زندگی در نظر گرفته می‌شد. مصریان بر این باور بودند که حمام کردن با خون حیوانات باعث جوانی می‌شود درحالیکه برخی فیزیکدانان مصری بر این باور بودند که خونریزی می‌تواند بیماری‌ها را درمان کند. گلادیاتورهای رومی خون جنگجویان شکست خورده را می‌نوشیدند.
در 50 قبل از میلاد پایه‌های علوم آناتومی بنا نهاده شدند. فیزیکدان یونانی بقراط گفت که بدن از چهار ماده مایع ساخته شده است و عدم تعادل در مقدار آن‌ها منجر به بروز بیماری‌های مختلف می‌شود. از 130 تا 200 بعد از میلاد بود که گالن تفاوت بین شریان‌ها و ورید‌ها را مشاهده کرد و اظهار کرد که خون در کبد تشکیل و توسط شریان‌ها منتقل می‌شود. بین 1200 تا 1500 بعد از میلاد جریان خون به ریه‌ها و از ریه‌ها به نواحی دیگر بدن به همراه جزئیاتی درباره جریان خون در قلب کشف شد.
در قرن هفدهم مجموعه‌ای از تلاش‌ها برای تزریق خون انجام شد و مفهوم تزریق خون به پزشک آلمانی به نام آندریاس لیباویز نسبت داده شد. در سال 1614، او اظهار کرد که تزریق خون از شریان‌های شخصی جوان به شخصی مسن می‌تواند سلامت و انرژی او را بازگرداند. البته او هرگز چنین کاری نکرد.
دستگاه گردش خون
یکی از مهم‌ترین رویددها طی این قرن کشف دستگاه گردش خون توسط ویلیام هاروی در سال 1615 بود. او اولین کسی بود که توصیف کرد خون از طریق قلب به بدن پمپاژ می‌شود و به جای مصرف شدن در بدن دائماً در حال گردش است.
تزریق خون حیوان
در انگلیس در سال 1665 بود که اولین تزریق خون حیوان به حیوان با موفقیت توسط ریچاد لوور انجام شد. در سال 1667 در فرانسه فیزیکدانی به نام ژان باپتیست دنیس سعی کرد تزریق خون حیوان به انسان را برای درمان پسری که تب داشت انجام دهد. آن پسر زنده ماند ولی علائم کم خونی همولیتیک را از خود نشان داد که در آن زمان ناشناخته بود. او آزمایشات خود را دو بار دیگر نیز با موفقیت انجام داد ولی، در آزمایش چهارم شکست خورد و بیمار جان خود را از دست داد. نتیجه این کار ممنوعیت تزریق خون توسط پارلمان فرانسه در سال 1670 بود. 150 سال بعدی توقف طولانی در علوم تزریق خون بود و تنها چند تلاش استثنایی برای تزریق خون در قرن هجدهم انجام شد.
قرن 18 و 19
حوزه تزریق خون در سال 1796 توسط اراسموس داروین دوباره زنده شد که استفاده از تزریق خون برای مقابله با کمبود‌های تغذیه‌ای را اظهار کرد. اولین تزریق خون انسان به انسان در سال 1795 در ایالات متحده انجام شد. جیمز بلاندل دستگاهی اختراع کرد که تزریق غیر مستقیم خون را تسهیل کرد. با استفاده از این روش، زنی باردار با تزریق خون از همسر او زنده ماند و بلاندل برای انجام این کار در بیماران بیشتری ترغیب شد. آزمایشات او انقلابی در این حوزه بودند چون، او از تزریق خون برای جایگزینی خون از دست رفته استفاده کرد. افزایش مطالعات درباره عفونت‌های باکتریایی و همچنین استفاده از ضد عفونی کننده‌ها به کاهش عفونت طی تزریق خون کمک کرد. با این وجود، واکنش‌های ناشی از عدم تطابق بین خون افراد مانع پیشرفت تزریق خون شد.
قرن 20
قرن بیستم دوره چندین کشف مهم در حوزه تزریق خون بود. اولین میان این‌ها کشف گروههای خونی A، B و O توسط کارل لندستینر در سال 1901 بود که در سال 1930 برنده جایزه نوبل شد. چهارمین گروه خونی AB در سال 1902 کشف شد. در سال 1907 خون‌شناسی آمریکایی اولین کسی بود که گروههای خونی را تطبیق داد و سپس تزریق خون را انجام داد. او همچنین کشف کرد که گروه خونی نوع O می‌تواند به افراد همه گروههای خونی دیگر خون اهدا کند. در سال 1912 راجر لی کشف کرد که خون هر چهار نوع را می‌توان به فردی با گروه خونی AB تزریق کرد. تزریق خون باید به سرعت انجام می‌شد چون، در غیر این صورت لخته می‌شد. برای تسهیل تزریق مستقیم و سریع خون جراحی فرانسوی روشی در سال 1908 ابداع کرد.
طی جنگ جهانی اول نیاز به خون به خاطر تعداد زیادی زخمی‌ها بالا بود ولی، ذخیرهسازی خون غیر ممکن بود. این منجر به پیشرفت‌های عمده دیگر در حوزه تزریق خون شد. در سال 1914 آدولف هاستین کشف کرد که افزودن سدیم سیترات به خون می‌تواند مانع لخته شدن آن شود. ولی، سدیم سیترات عوارض جانبی با خود به همراه داشت. در سال 1915، مشکل با تعیین غلظت مناسب حل شد. در سال 1916 ضد انعقاد دیگری به نام هپارین کشف شد که امروزه نیز از آن استفاده می‌شود. گام دیگر پیشرفت تولید محلول سیترات – گلوکز بود که ذخیرهسازی خون برای چند هفته بعد از جمع‌آوری را ممکن ساخت. توانایی برای ذخیرهسازی خون تبدیل به بانک خون شد. در سال 1918 اولین بانک خون تأسیس شد.
کارل لندستینر و همکارانش آنتی‌ژن‌های خون را بیشتر بررسی کردند و سیستم دسته‌بندی MNS و P را در سال 1927 شناسایی کردند. در دهه 1930 تا اوایل دهه 1940 سیستم دسته بندی رزوس کشف شد. این سیستم دومین سیستم مهم دسته‌بندی به شمار می‌رود.
توسعه بانک‌های خون با توسعه سیستم‌های ذخیرهسازی خون بهتر و همچنین روش‌های نوآورانه برای خالص‌سازی خون همراه شد. طی جنگ دوم مشخص شد می‌تواند از پلاسمای خون به عنوان جایگزین برای کل خون استفاده کرد. پلاسمای خشک با آب مخلوط و به سربازانی که خون از دست داده بودند تزریق می‌شد.
مرحله بعدی در تکامل تزریق خون استفاده از کیسه‌های پلاستیکی برای ذخیرهسازی خون بود. در سال 1950 کیسه‌های PVC به عنوان ماده‌ای ایده‌آل برای کیسه خون معرفی شدند. ظروف شیشه‌ای شکننده با کیسه‌های پلاستیکی جایگزین شدند که منجر به کنترل ذخیرهسازی و انتقال راحت‌تر خون شد.
نیمه باقی مانده قرن بیستم شاهد شناسایی ویروس HIV، ویروس هپاتیت و غیره بود. این منجر به توسعه تست‌های غربالگری مختلفی شد. دوره اخیر دوره ژنومیک است که شناسایی و غربالگری دقیق‌تر برای پاتوژن‌ها را فراهم کرد. اگرچه تزریق خون امروزه فرآیندی با امنیت بالاست ولی، خالی از خطر نیست. تلاش برای توسعه جایگزینی کاملاً بدون خطر هنوز هم ادامه دارد.