زباله در کشورهای توسعه یافته طلای کثیف عنوان می شود؛ چرا که می توان با بازیافت آن محصولات جدیدی تولید کرد و میلیاردها دلار ارزش افزوده به دست آورد.
در آمار سازمان بهداشت جهانی روزانه بیش از ۵.۳ میلیون تن زباله در جهان تولید می‌شود که 70 درصد آن به طور متوسط بازیافت می‌شود و ارزشی بیش از ۵۰۰ میلیارد دلار دارد. این میزان ارزش افزوده، بازیافت زباله را در برخی کشور‌ها به بیش از ۱۵ درصد تولید ناخالص داخلی آن‌ها رسانده است.
طبق اعلام رسمی سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور، روزانه ۵۸ هزار تن زباله در شهرها و روستا‌های کشور تولید و حدود ۸۰ درصد آن دفن می‌شود. تولید روزانه زباله در کشور ما ۲.۵ برابر بیشتر از آمار جهانی و بازیافت آن کمتر از ۲۰ درصد است؛ طبق گزارش روزنامه ایران سالانه ۱۶ میلیون تن زباله در کشور زیر خاک دفن و در این بین، تنها ۲ درصد دفن‌ها طبق اصول بهداشتی انجام می‌شود!
این میزان براساس آمار سازمان بازیافت، در سال بیش از ۲۱ میلیون تن زباله در کشور تولید می کند؛ یعنی در کشور ما می توان سالانه پنج میلیارد و ۲۵۰ میلیون دلار درآمد از زباله کسب کرد که متاسفانه این مهم همچنان مغفول مانده است.
اما در ایران این سرمایه در کوچه پس کوچه های شهرها و بین مردان، زنان و کودکان زباله گرد دست به دست می شود و خسارات زیادی به بهداشت اجتماعی و محیط زیست شهری وارد می کند.
در این میان سود گردش مالی طلای کثیف به جیب مافیای زباله می رود و این سود به قدری است که هر روز تعداد زیادی از جامعه رو به محرومیت را در چرخه جمع آوری، تفکیک و بازیافت بکار گرفته است. به همین دلیل است در ماه های اخیر شاهد حضور بیشتر و متنوع تری از زباله گرد در سطح شهر کرمان بودیم و زمین های خالی و خانه های بدون سکونت و حتی با سکونت از سوی اتباع بیگانه، به این امر اختصاص یافته است.
به گفته شهردار کرمان حدود ۳۵۰ تا ۴۰۰ تن زباله در شهر کرمان تولید می‌شود که تنها ۲ درصد آن بازیافت می‌شود. این موضوع را می توان در هر کوی و برزن شهر به وفور یافت؛ حجمی از زباله و لشگری از زباله گردهایی که علاوه بر تهدید محیط زیست شهروندان کرمانی، ناقل بیماری هم هستند.
قیمت مواد اولیه در کشور به حدی افزایش یافته که تولیدکنندگان در خم تولید بسته بندی محصولات مانده اند! و این موضوع ارزش بازیافت موادی چون پلاستیک، کاغذ، مقوا، آهن … را بالا برده است. این اتفاق مافیای زباله را از استان های همجوار به کرمان کشانده تا حجم بالای زباله تولیدشده را به سمت کارخانه های بازیافت آن استان ها هدایت کند.
از سود این صنعت پنهان که بگذریم شهروندان کرمانی مدت هاست از حق شهروندی بهداشت بصری و محیط زیستی محروم شده و از حضور زباله گردها در سطح شهر و وجود خانه ها و زمین های مملو از زباله که در یک سال اخیر به ویروس کرونا نیز آلوده شدند شکایت دارند.
هر شب 20 تن زباله قبل از جمع آوری، توسط زباله گردها به کارگاه های بازیافت غیر مجاز منتقل می شود؛ کارگاه هایی که اکثرا به مبلغ بالایی اجاره شده و سرقفلی هم دارند. تجارت پر سود زباله هر روز خانه های بسیاری را دربرمی گیرد؛ افراد زیادی را مشغول می کند و شهروندان کرمانی را شاکی.
زباله گردها میان زباله های آلوده می چرخند و نایلون های دربسته را باز می کنند و شیرابه ها را سرازیر و زمین و هوا و خاک و آب ما هرروز در میان این چرخه آلوده و آلوده تر می شود.
ضروری است مسئولان شهری در اولین فرصت به این آسیب اجتماعی و زیست محیطی بپردازند؛ کارگاه های غیرمجاز را پلمپ کنند؛ زباله گردها را ساماندهی کنند؛ با اجاره دادن املاک به این صنف غیرقانونی برخورد کنند و هرچه زودتر کارخانه پسماند شهرداری را راه اندازی کنند تا سود طلای کثیف خرج اداره بهتر شهر کرمان شود.
به قلم: فاطمه آرا