شارل لویى آلفونس لاوران، پزشكی فرانسوی بود كه پس از اخذ دكترای خود، به خدمت نظام درآمد و به الجزایر اعزام شد. وی در آنجا فرصت مناسبی داشت تا درمورد بیماری مالاریا كه همه ساله در بسیاری از نقاط جهان، جان انسانهای زیادی را میگرفت، تحقیقات كافی و مطالعات لازم به عمل آورد. در نتیجه در 26 مه 1880م به كشف عامل این بیماری موفق شد. لاوران پی برد كه عامل بیماریزای مالاریا، از نوع باكتری نبوده، بلكه موجودی تك یاخته از سلسله آغازیان است. این نخستین بار بود كه موجودی تك سلولی به عنوان عامل مولد یك بیماری شناخته میشد. این موجودات انگلی توسط پشههایى موسوم به آنوفل وارد بدن و خون میشوند و بیماری را منتقل میكنند. پس از انتقال باكتری به بدن و تكثیر آنان، شخص در ابتدا دچار لرز میشود و درنتیجه تركیدن گویچههای سرخ پر انگل و پراكنده شدن انگلهای درون آن در خون، بیماری مالاریا یا تب نو شكل میگیرد. برای نابودی این بیماری باید محل زندگی پشه آنوفل در باتلاقها را خشكانید و این پشهها را به وسیله سمپاشی از بین برد. لاوران در سالهای بعد نیز به مطالعه در باب بیماریهای مناطق گرمسیری پرداخت و در سال 1907م به سبب تحقیقاتش در باب كشف عامل بیماری مالاریا، به اخذ جایزه نوبل نائل آمد.
بیماری مالاریا یک بیماری انگلی بسیار قدیمی است که در هزارو هفتصد سال قبل از میلاد مسیح در نوشته های چینی ها از آن یاد شده است. سقراط نیز در آثار خود این بیماری را توضیح داده است. در آن زمان علت بیماری را شرایط بدآب و هوائی می دانستند به همین دلیل به نام مالاریا ( هوای بد باتلاق) نامیده شد . مصریان باستان اولین قومی بودند که با خشک کردن آبهای راکد بیماری را کنترل کردند.در ایران قدیم به علت تب و لرز متناوب به تب نوبه هم نیز معروف بوده است .
اهمیت بیماری:
مالاریا مهم ترین بیماری انگلی است که توسط انگل تک سلولی پلاسمودیوم ایجاد می شود.
سالانه بخش عظیمی از اعتبارات ونیروی انسانی در بخش وسیعی ازجهان برای رفع این مشکل ؛ به بیماری مالاریا اختصاص داده می شود
حجم وبار بیماری به گونه ای است که تقریباُ نیمی ازجمعیت جهان و بیش از صد کشور جهان درمعرض خطر بیماری هستند.
براساس آمار سازمان جهانی بهداشت سالانه ۳۰۰ تا ۵۰۰ میلیون نفر دردنیا به مالاریا مبتلا می شوند و ۱ تا ۲ میلیون نفر در اثر ابتلا به این بیماری جان خود را ازدست می دهند
انگل عامل بیماری مالاریا :
عامل بیماری مالاریا انگلی است از گروه اسپوروزوئه و دسته پلاسمودیوم ها
پلاسمودیوم های عامل بیماری مالاریا در انسان:
۱)ویواکس ۲) فالسی پاروم ۳) اواله ۴) مالاریه
اپیدمیولوژی:
مالاریا یک بیماری انگلی است که توسط پشه آنوفل ماده منتقل میشود .این بیماری مهمترین بیماری انگلی است که سالانه بیش از ۵۰۰ میلیون نفر را آلوده کرده و باعث مرگ یک تا سه میلیون نفر میشود .
مالاریا در قسمتهایی از جهان مانند شمال آمریکا اروپا و روسیه حذف شده است . ولی علیرغم اقدامات کنترلی زیاد در قسمتهایی از مناطق حاره ای دوباره افزایش پیدا کرده است . گذشته از این افزایش موارد مشکل مقاومت داروئی انگل و همچنین مقاومت ناقل به حشره کشها نیز افزایش یافته است. به طوری مالاریا امروزه بار سنگینی از بیماریهای واگیر مناطق حاره ای وخطر جدی برای مسافران میباشد .
مالاریا هرسال بیش از ۳۰۰ میلیون مورد بالینی و بین یک تا سه میلیون مرگ را در جهان شامل میشود . حدود ۹۰% مورد مرگ در منطقه زیر صحرای افریقا و در کودکان اتفاق می افتد . از هرکودک زیر پنج سال که در افریقا فوت میکنند یکنفر به دلیل مالاریا از بین میرود . روند مرگ ومیر مالاریا در افریقا با مرگ ومیر مالاریا در جهان متفاوت است .
انسان نقش اساسی در اپیدمیولوژی مالاریا دارد . اپیدمی هایی به دلیل حرکات جمعیت غیرایمن به مناطق مالاریا خیز ( چه در جستجوی کار پناهندگی مهاجرت به دنبال بلایای طبیعی و جنگ ) بوجود آمده است . فعالیتهای اقتصادی و توسعه از جمله سدسازی جنگل زدایی و تغییرات آب و هوایی گرم شدن هوا در سطح جهان نقش مهمی در افزایش بیماری مالاریا دارند .
شایعترین گونه مالاریا در ایران ویواکس میباشد.
علل اساسی گسترش بیماری مالاریا در سالهای اخیر:
افزایش مقاومت انگل مالاریا به داروهای ضد مالاریا
افزایش مقاومت پشه آنوفل نسبت به حشره کش ها
تغییرات اکولوژیک و آب و هوایی در کره زمین
افزایش مسافرت های بین المللی به مناطق مالاریا خیز
روشهای انتقال بیماری مالاریا:
۱)گزش پشه آنوفل ماده ( شایعترین روش)
۲) انتقال خون
۳) از مادر به فرزند
۴) پپوند اعضاء
۵) سوزن آلوده به خون حاوی انگل
ناقل بیماری مالاریا:
پشه آنوفل ماده ( به طول ۳ تا ۱۰میلیمتر )