این کشور اسکاندیناوی به داشتن بهترین مدل های آموزش و پرورش شهرت دارد. هیات های مختلف از همه جای دنیا دایماً از این کشور بازدید می کنند تا به راز موفقیت آنها پی ببرند و این دقیقاً همان کاری است که ما در این برنامه قصد داریم انجام دهیم. روز اول به یک مدرسه در هلسینکی ، پایتخت فنلاند می رویم تا بببینم چه دیدگاهی بر سیستم فنلاندی حاکم است.
فنلاند کوتاهترین ساعت آموزش در مدرسه و بهترین نتیجه آموزشی را در بین کشور های اروپایی دارد. بچه ها از سال اول تا سال ششم ابتدایی با یک معلم و یک کلاس می مانند و مدرسه تقریبا حالتی مثل ادامه خانه برای بچه ها دارد.
ینی ویتا یک معلم مدرسه ابتدایی می گوید: “من الان چهار سال است که همین کلاس را درس می دهم. خیلی خوب است. خیلی جالبه که مببینی بچه ها بزرگ می شوند و یاد می گیرند . به نظر من این بهترین روش تدریسه . تقریبا انگار مادر دوم بچه ها هستی”
شرایط معلم شدن در فنلاند بسیار سخت است. معلم ها مدرک کارشناسی ارشد باید داشته باشند.
وزیر آموزش و پرورش فنلاند می گوید: “ویژگی منحصر به فرد دیگر سیستم آموزش فنلاند این است که معلم ها در روش های تدریس کاملا خود مختار هستند. به عنوان مثال در مواد یا روش های آموزش و تدریس شان هر طور که مایل باشند عمل می کنند. معلم ها آزادی عمل زیادی دارند.
کرسی کاسورینن معلم علوم می‌گوید: “مهم این است که بچه‌ها محیط طبیعی اطراف خود را بشناسند، گونه های مختلف را یاد بگیرند . این به آنها کمک خواهد کرد که به محیط زیست خود احترام بگذارند.”
در فنلاند زمان بازی بخش بسیار مهم فرآیند یادگیری است. ساعت تفریح زیاد است و حتی در زمستان بچه ها را تشویق می کنند که بیرون از کلاس در فضای آزاد بازی کنند .
به بچه ها اعتماد می کنند و حتی در ناهارخوری بچه ها اجازه دارند که خودشان غذا بگیرند . در سالن غذا خوری خدمه ای وجود ندارد.
تاکید بیشتر روی موسیقی ، ورزش و هنر است. فکر نکنید که این مدرسه یک استثناء در فنلاند است، درست بر عکس همه مدرسه ها در فنلاند، دقیقا همین طور هستند و نتایج درخشان این مدرسه مشابه همه مدرسه های دیگر.
گرچه استدلال مخالف با این نقاط قوت مدل آموزش شیوه فنلاندی کار سختی است، ولی بعضی معتقدند که این تنها مدل آموزش نیست. در فرصتی با چارلز لید بییتر در لندن صحبت می کردم. او تحلیل گر بین المللی در مسائل آموزش است که معتقد است یک مدل به همه حالت ها صادق نیست.
سیستم آموزشی فنلاند بالاترین کارنامه موفقیت آموزشی را در دنیا دارد، ولی فکر می کنم شما نظر دیگری دارید؟
چارلز لید بییترفنلاند: نمونه تحسین بر انگیزی است، اما جنبه های دیگری در فنلاند هست که که به همان اندازه عالی نیست. همچنین جنبه های دیگری در جامعه فنلاند هست که یاد گیری در آن مشکل است.کشور کوچکی است ،که هماهنگی فرهنگی و اتفاق آرا درآن زیاد است. اما این تنها مدلی نیست که می توانیم اختیار کنیم. گرچه مدل بسیار موفقی در آموزش ، پرورش و مدرسه است اما لزوما تنها مدل و یا در بعضی از موارد بهترین مدل برای توسعه آموزش نیست.
ولی بعضی از جنبه های آن را می توان به جاهای دیگر دنیا تعمیم داد. مثلا تشویق استقلال معلمین ، خلاقیت و نو آوری . این ها را چطور می شود به مقیاس جهانی تعمیم داد؟
چارلز لید بییتر می گوید: “من فکر می کنم بخشی از سیستم آموزش فنلاند خیلی خوب است. آنچه که از فنلاند باید آموخت مساله آموزش است. اینها بهترین ها را برای معلمی به کار می گیرند.فقط 10 در صد متقاضیان معلمی را . بنا بر این هدف این سیستم استفاده از معلمین خلاق برای کسب بهترین نتیجه است.”
کسانی که به جنبه تجاری مساله فکر می کنند به این چی برده اند که این مدل به جاهای دیگر صادر کنند البته به حالت ترکیبی. نظر شما چیه؟
چارلز لید بییتر :فکر می کنم ایده خوبیه . برای اینکه مردم در سراسر دنیا احتیاج به مدل های موثر آموزش دارند. مدل های کار آمد مثل فنلاند.
بنا بر این انگار که یکه هایی از این مدل را بسته بندی میکنی و می فروشی- مثلا تربیت معلم ، توسعه روش های آموزشی، مدیریت معلمان و نحوه سازمان دهی مدارس. این بخش هایی است که می توان به جاهای دیگر دنیا هم ارائه داد.اما مسئله دیگر فرهنگ و سنت یادگیری در فنلاند است. این ها نکاتی نیست که به سادگی بسته بندی و ارسال کنی. امر آموزش امر پیجیده ای است.
اما علیرغم نظر چارلز لید بییتر، شهرت و موفقیت فنلاند باعث شده که تقاضای بسیاری برای صدور این مدل به کشور های دیگر موجود باشد. در برنامه بعدی به این موضوع می پردازیم.
این ساختمان یک نمونه از مدرسه های فنلاند است. فضای باز ، مکان جمع شدن و گوشه های راحت. در ابو ظبی مدارسی میسازند با مدل فنلاندی.دراین مدارس قسمت دختران از پسران جداست. و نماز خانه هم دارد.
برای مدرسه بعدی آنها همه چیز فنلاندی می خواهند، تربیت معلم، تکنولوژی ، موادو ابزار های آموزشی. از آنجاییکه همه می خواهند در موفقیت فنلاند شریک باشند.پس چرا آنها بخشی از آن را نفروشند؟
یوهان شپانن مشاور بازرگانی می گوید:” اگر بتوانیم دنیا را کمی دمکراتیک تر کنیم، جنگ کمتر ، گرسنگی کمتر و با آموزش بیشتر امکان پذیر است، خوب چرا نه . بگذارید آموزش را هم صادر کنیم.”
در فنلاند، درسی به نام «ریاضی» در مدارس وجود ندارد؛ کار های ریاضی سنگین برای آنکه به نتیجه برسد همواره به پایه قوی در دستور زبان ، تکنولوژی و تاریخ نیاز دارند بنابراین کمی عجیب است که مدارس آمریکایی این موارد را از هم جدا می کنند؛ در فنلاند، مدارس یک رویکرد متفاوت را دنبال می کنند و به جای آنکه این مواد درسی جداگانه آموزش داده می شود، همه موارد با هم در نظر گرفته می شود.
در مدارس فنلاند به جای تمرکز بر یک موضوع مانند ریاضی، دانش آموزان و معلمان در کنار هم نشسته و یک موضوع در دنیای واقعی که به آن علاقه دارند مانند تغییرات آب و هوایی را انتخاب می کنند؛ سپس این موضوع از زوایای مختلف بحث می شود و مسائلی مانند علم پشت آن چیست؟ چگونه کشور ها برای مقابله با آن برنامه ریزی دارند؟ مورد توجه است.
این مطالعات مبتنی بر موضوع، فرصتی برای آمیختن یک دسته مهارت هاست؛ بچه ها به صورت جامع موضوعات را یاد می گیرند و از مهارت های دنیای واقعی (مانند استفاده از تکنولوژی) برای مقابله با موضوع به همان شیوه ای که به عنوان یک بزرگسال می توانند اثرگذار باشند، بهره می گیرند.
مدارس فنلاند فوق العاده هستند؛ طبق گزارش انجمن جهانی اقتصاد ، سیستم مدرسه ابتدایی این کشور در سال ۲۰۱۶ در رتبه اول جهان قرار گرفت و این در حالی است که ایالات متحده در رتبه ۳۹ قرار دارد؛ به طور خلاصه مطالب بسیاری برای یادگیری از فنلاند داریم.
فنلاند از سال ۱۹۸۰ تاکنون با یادگیری مبتنی بر پدیده پیش رفته است؛ دیگر مدارس در سراسر جهان هم به این شکل وجود دارد، اما با توجه به تغییر برنامه در اوت ۲۰۱۶، هر مدرسه در فنلاند شروع به اضافه کردن این دوره های ویژه مبتنی بر موضوع می کند و هر مدرسه قادر خواهد بود مشخصات این ایده را به بهترین شکل مناسب سازی سازد. آموزش و پرورش فرآیندی پیچیده است، اما اگر موضوع یا فردی است که ما باید توجه کنیم، این فنلاند است.