مطالعه یک تیم تحقیقاتی ایرانی: نقش دو ژن از ژن‌های دخیل در ایجاد سرطان پستان

دکتر محمد طاهری  با اشاره به اهمیت سرطان پستان به عنوان یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها در ایران و جهان، گفت: این سرطان شایع‌ترین سرطان در میان زنان است و در بین کل سرطان‌ها رتبه سوم را دارد. به دلیل افزایش شیوع این بیماری، یافتن عوامل مهم به وجود آمدن آن، اهمیت بسیاری دارد.

پژوهشگر مرکز تحقیقات سلامت مردان و بهداشت باروری دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، عوامل ژنتیکی را یکی از عوامل مهم در سبب‌شناسی این بیماری عنوان کرد و افزود: باید توجه داشت که عوامل‌ ژنتیکی و عوامل وراثتی با یکدیگر متفاوت هستند. عوامل وراثتی عواملی‌اند که از نسل قبل به نسل بعد منتقل می‌شوند ولی عوامل ژنتیکی آن‌هایی هستند که در به وجود آمدن آنها ژنها دخیل‌اند؛ ولی لزوما به این صورت نیست که از یک نسل به نسل دیگر انتقال پیدا کنند.

وی ادامه داد: یکی از عوامل ژنتیکی که در بروز سرطان‌ها نقش دارد، «آپوپتوز» یا مرگ برنامه‌ریزی‌شده سلول است. در افراد مبتلا به سرطان، مسیر مرگ برنامه‌ریزی‌شده سلول دچار اختلال می‌شود و به همین خاطر سلول‌هایی که رشد نامنظم دارند و یا دچار مشکل هستند، نمی‌توانند حذف شوند و به تکثیر خود ادامه داده و ایجاد تومور می‌کنند.

این محقق که اخیرا به همراه یک تیم تحقیقاتی، مقاله‌ای در خصوص برخی ژن‌های دخیل در سرطان پستان در نشریه « Experimental and Molecular Pathology» انتشارات الزویر منتشر کرده است، در مورد این مقاله گفت: در این مطالعه میزان بیان دو ژن در بافت سرطانی و بافت غیر سرطانی بیماران مبتلا به سرطان پستان بررسی شده است.

وی ادامه داد: ۹۹ درصد ژنوم ما، هیچ پروتئینی را کد نمی‌کند و در گذشته عنوان می‌شد که این بخش‌ها DNAهای اضافه هستند. ولی پس از این‌که امکان خواندن کل توالی ژن‌های انسان فراهم شد، مشخص شد که این ۹۹ درصد در ایجاد عوامل تنظیمی نقش دارند و به آن‌ها بخش non coding (غیر کد کننده) گفته شد. یعنی قسمتی که رونویسی می‌شود ولی به پروتیئن تبدیل نمی‌شود و می‌تواند میزان بیان ژن‌های کد کننده (Coding) یک پروتئین را تعیین کند.

این پژوهشگر در خصوص مطالعه انجام‌شده، عنوان کرد: در این تحقیق ژن‌های GAS6 و GAS6-AS1 بررسی شده است. این ژن‌ها در مسیر آپوپتوز نقش مهمی دارند. ژن GAS6 یک ژن کد کننده پروتئین است ولی ژن GAS6-AS1 نقش تنظیمی برای GAS6 دارد.

وی در خصوص نتایج این مطالعه گفت: یافته‌های این تحقیق هم‌راستا با اهداف ما بود و مشخص شد که در حقیقت در بافت‌های سرطانی ژن GAS6 افزایش بیان و ژن GAS6/AS کاهش بیان معناداری نشان می‌دهد.

طاهری ادامه داد: آنالیزهای بیشتر برای تعیین یک نشانگر زیستی یا بیومارکر نشان داد که ترکیب این دو ژن می‌تواند به عنوان یک بیومارکر تشخیصی در آینده استفاده شود و با انجام مطالعات بیشتر می‌توان با بررسی میزان بیان این ژن‌ها، سرطان پستان را تشخیص داد.

دانش‌آموخته دکترای تخصصی ژنتیک پزشکی در مورد کاربردهای بیشتر و آینده این مطالعه گفت:‌ این پژوهش قسمتی از یک مطالعه گسترده شبکه ژنی است. در آینده کل مطالعات ژنتیکی انجام شده در خصوص ژن‌های دخیل در سرطان پستان به شبکه عصبی مصنوعی داده می‌شود. این شبکه قابلیت یادگیری دارد و می‌تواند با یک درصد خطای مشخصی تشخیص دهد که چه افرادی مستعد ابتلا به سرطان پستان هستند.

وی تشریح کرد: برای مثال یک فرد که مادر مبتلا به سرطان پستان داشته است، می‌خواهد بداند در آینده مبتلا به این سرطان می‌شود یا نه؟ از آن فرد نمونه خون گرفته می‌شود و بیان حدود ۹۰ ژن دخیل را در سرطان پستان مورد سنجش قرار می‌گیرد. نتایج به‌دست آمده از آن به شبکه عصبی مصنوعی داده می‌شود و این شبکه پیش‌بینی می‌کند که فرد با احتمال ۹۰ درصد مستعد سرطان پستان است و یا این احتمال پنج درصد است و جای نگرانی نیست.

هدف این مطالعه این است که در نهایت بتوانیم به شبکه ژنی دست پیدا کنیم و با استفاده از شبکه عصبی مصنوعی و هوش مصنوعی، احتمال ابتلا به سرطان پستان را بررسی کنیم.

منبع: ایسنا