پژوهشگران آمریکایی در بررسی جدید خود، روش جدیدی برای شناسایی داروهای سرطان به کار گرفتند که در آن از سلولهایی موسوم به “شبه‌کُره‌ها” استفاده می‌شود.
سرطان، بیماری است که در نتیجه جهش ژن‌ها ایجاد می‌شود. پژوهشگران، با کسب اطلاعات بیشتر در مورد این ژن‌ها و پروتئین‌های کدگذاری شده آنها، در پی ابداع داروهای هوشمند برای هدف قرار دادن ژن‌های جهش‌یافته هستند. هدف نهایی این پژوهش‌ها، یافتن راه‌هایی برای متوقف کردن تکثیر سلول‌های سرطانی و رشد و گسترش تومورهاست.
اکنون، پژوهشگران ” مؤسسه پژوهشی اسکریپس”(TSRI) در آمریکا ادعا می‌کنند روش جدیدی برای بررسی داروهای احتمالی سرطان یافته‌اند. در این روش، از توده سلول‌های سه‌بعدی گوی‌مانند موسوم به ” شبه‌کُره” (spheroid) استفاده می‌شود. از این ساختار می‌توان برای بررسی صدها و یا حتی هزاران ترکیب سلولی استفاده کرد. در واقع این گروه پژوهشی، با استفاده از این روش توانست یک داروی احتمالی را برای یک ژن سرطانی مهم شناسایی کند.
“تیموتی اسپایسر”(Timothy Spicer)، یکی از نویسندگان پژوهش گفت: نکته مهم درباره این بررسی این است که ما موفق شدیم تحقیقات خود را با به کار بردن نوعی از سلول‌های سرطانی انجام دهیم که از نظر فیزیولوژیکی مرتبط‌تر است و چگونگی ظاهر شدن این سلول‌ها را در بدن تکرار می‌کند.
“لوئیس اسکامپاویا”(Louis Scampavia)، یکی دیگر از نویسندگان پژوهش گفت: تاکنون، در بیشتر پژوهش‌های انجام شده برای بررسی داروهای سرطانی، از سلولهایی استفاده شده است که روی یک صفحه در آزمایشگاه رشد می‌کنند. ما با استفاده از این شبه‌کره‌های سه‌بعدی، عملکرد سلول‌های موجود در بافت زنده را به شکل دقیق‌تری تقلید می‌کنیم.
قطر این شبه‌کره‌ها، به 100 تا 600 میکرون می‌رسد که معادل ضخامت چندین صفحه کاغذ است. برخلاف سلول‌های تک‌لایه که معمولا برای بررسی داروها استفاده می‌شوند و به دلیل قرار گرفتن در معرض اکسیژن و مواد مغذی، به همین میزان رشد می‌کنند، شبه‌کره‌ها آنچه ممکن است در تومور رخ دهد تقلید می‌کنند.
پژوهشگران در این مقاله جدید، بر یک پروتئین محرک سرطان موسوم به “کراس” (KRAS) تمرکز کردند. در این بررسی مشخص شد ژن کراس و دیگر اعضای خانواده این ژن، در نزدیک به یک سوم همه سرطان‌ها جهش یافته‌اند. وجود این ژن‌ها، در سرطان ریه، سرطان روده بزرگ و به‌خصوص سرطان لوزالمعده متداول است. در واقع، تا 90 درصد سرطان‌های مربوط به لوزالمعده، ناشی از جهش این ژن هستند و پژوهشگران در بررسی اخیر خود، از رده‌های سلول سرطان لوزالمعده استفاده کردند.
دکتر “جوزف کیسیل” (Joseph Kissil)، استاد مؤسسه پژوهشی اسکریپس و از نویسندگان این پژوهش گفت: در گذشته، هدف قرار دادن پروتئین کراس، دشوار بود و چندین دهه تلاش، با موفقیت کمی همراه شد. پروتئین کراس، نسبتا کوچک است و به همین جهت حمله مستقیم را دشوار می‌سازد اما روش بررسی مورد استفاده ما در این پژوهش، امکان حل مسئله را از راهی متفاوت امکان‌پذیر می‌سازد.
روش مورد استفاده پژوهشگران در این بررسی، ” نمایش رخ‌مانه‌ای” (phenotypic screen) است. آنها در این روش، در جستجوی داروهای موثر بر رشد سلول هستند. کیسیل ادامه داد: هدف ما، کشف دارویی برای حمله به بخشی از پروتئین کراس نبود بلکه در جستجوی راهی برای واکنش به بخشی از مسیر رشد سلول سرطانی بودیم.
پژوهشگران در مقاله جدید خود گزارش دادند که در حال حاضر، ترکیبی موسوم به ” Proscillaridin A ” را شناسایی کرده‌اند. این ترکیب، شبیه به داروهایی است که برای برخی بیماری‌های قلبی مورد استفاده قرار می‌گیرند. اگرچه این گروه پژوهشی می‌گویند ممکن نیست این داروی خاص، به عنوان درمانی برای سرطان گسترش یابد اما توانسته است روش بررسی دارو با استفاده از شبه‌کره‌ها را امکان‌پذیر سازد.
نتایج این پژوهش، در مجله ” Oncogene” به چاپ رسید.
منبع: مدیکال‌اکسپرس