یک گونه جدید ویروس کرونا در هند شناسایی شده و دانشمندان در سراسر دنیا مشغول بررسی آن هستند. با این حال هنوز مشخص نشده که این سویه جدید به کجاها گسترش پیدا کرده و آیا مسئول موج دوم و مرگبار کرونا در هند هست یا نه.
سویه‌ای که در هند شناسایی شده چه ویژگی‌هایی دارد؟
ویروس‌ها دائم در حال جهش هستند و نسخه‌ها و سویه‌های جدید خودشان را تولید می‌کنند. بیشتر این جهش‌ها جزئی هستند و بعضی حتی ممکن است خطر ویروس را کاهش دهند ولی بعضی جهش‌ها می‌توانند ویروس را مسری‌تر یا تاثیر واکسن را کمتر کنند. نام رسمی این سویه B.۱.۶۱۷ است و اولین بار در ماه اکتبر ۲۰۲۰ در هند شناسایی شد.
این سویه به کجاها گسترش پیدا کرده است؟
نمونه‌گیری‌ها در هند آنقدر گسترده نبوده که مشخص شود این سویه تا کجا یا با چه سرعتی گسترش پیدا کرده است. اما بین ماه‌های ژانویه و مارس، از ۳۶۱ آزمایش کرونا در ماهاراشترا در غرب هند، در ۲۲۰ مورد این سویه جدید یافت شد. به نوشته نشریه نیچر، در این ایالت که بیشترین لطمه را از کرونا دیده، این گونه اکنون غالب است. بنا بر گزارش‌ها در هند بیش از هشتصد مبتلا به این گونه جدید شناسایی شده است.
بر اساس گزارش رسانه‌ها و نیز پایگاه جهانی داده‌های GISAID، این گونه جدید در حدود ۳۷ کشور دیده شده است.
این نگرانی وجود دارد که این گونه جهش‌یافته را کارگران و مسافران هندی به ایران برده باشند هر چند حضور آن در ایران رسما اعلام نشده و گفته شده مرزهای سه‌گانه به هند بسته شده‌اند. سازمان بهداشت جهانی می‌گوید در حال بررسی این گونه جدید است اما هنوز آن را “نگران‌کننده” ندانسته است.
آیا این گونه جدید مسری‌تر یا خطرناک‌تر است؟
دانشمندان هنوز نمی‌دانند آیا این گونه مسری‌تر یا مقاوم‌تر به واکسن است یا نه. این گونه به “دوجهشی” معروف شده است اگرچه بسیاری از انواع کرونا جهش دوگانه داشته‌اند و محدود به این گونه نیست. دکتر جرمی کمیل ویروس‌شناس دانشگاه ایالتی لویزیانا می‌گوید یکی از جهش‌های جدید، شبیه جهش گونه‌هایی است که ابتدا در آفریقای‌جنوبی و برزیل یافت شدند.
به این جهش لقب “جهش فرار” داده‌اند چون می‌تواند به ویروس کمک کند از پادتن‌هایی که سیستم ایمنی برای مبارزه تولید می‌کند فرار کند. این پادتن‌ها بعد از ابتلا یا زدن واکسن ترشح می‌شوند.
بر اساس آخرین اعلام سازمان بهداشت جهانی چند گونه ویروس کرونا در هند در گردشند اما طبق مدل‌سازی این سازمان گونه جدید “نرخ رشد بیشتری” از دیگر انواع دارد و این “قابلیت سرایت بیشتر” را مطرح می‌کند.
با این حال دکتر کمیل می‌گوید: “تردید دارم سویه‌ای که در هند پیدا شد مسری‌تر از آنی باشد که ابتدا در بریتانیا شناسایی شد”.
چرا اطلاعات کمی درباره آن وجود دارد؟
دانشمندان می‌گویند اطلاعات هنوز ناقص هستند و نمونه‌های بسیار کمی از ویروس در دسترس قرار گرفته است. هشتصد توالی این ویروس در ۲۱ کشور دنیا تعیین شده؛ در قیاس با بیش از ۳۸۴ هزار توالی تعیین‌شده برای گونه بریتانیایی. بنا بر گزارش‌های مختلف در مجموع بیش از ۱۸۵۰ نفر در دنیا به این نوع ویروس کرونا مبتلا و شناسایی شده‌اند.
آیا این گونه مسئول موج دوم شیوع کرونا در هند است؟
در هند از حدود بیست روز پیش، روزی بیش از ۲۰۰ هزار ابتلا گزارش شده که بسیار بیشتر از اوج اول آن در سال گذشته است که روزی ۹۳ هزار نفر بود. آمار تلفات هم در حال افزایش است. راوی گوپتا استاد میکروب‌شناسی بالینی دانشگاه کمبریج می‌گوید: “جمعیت زیاد و تراکم بالای آن در هند پرورشگاهی عالی برای این ویروس بوده تا انواع جهش را امتحان کند”.
البته این همه‌گیری وسیع ممکن است نتیجه اجتماعات بزرگ و نزدن ماسک یا رعایت نکردن فاصله اجتماعی باشد. دکتر جفری برت از موسسه ولکام سنگر می‌گوید شاید این گونه جدید با شیوع وسیع بیماری در هند ربط داشته باشد ولی هنوز شواهد کافی وجود ندارند. او به این نکته اشاره می‌کند که این گونه حدود شش ماه پیش در هند شناسایی شده و اگر عامل مهم همه‌گیری فعلی باشد، “رسیدن به این نقطه اوج چندین ماه طول کشیده که نشان می‌دهد احتمالا از واریانت B۱۱۷ کنت قابلیت سرایت کمتری دارد”.
آیا واکسن‌ها هنوز موثرند؟
به نوشته پروفسور گوپتا و همکارانش در نشریه نیچر، فرار برخی گونه‌های جهش‌یافته کرونا از واکسن‌های فعلی اجتناب‌ناپذیر است بنابراین باید در طراحی واکسن‌ها تغییرهایی داد تا همچنان موثر بمانند. با این حال دانشمندان معتقدند واکسن‌های فعلی هنوز در جلوگیری از شدید شدن کرونا موثرند و به نظر می‌رسد همین واکسیناسیون فعلی سرعت شیوع بیماری را کاهش می‌دهد.
دکتر کمیل می‌گوید: “این واکسن‌ها برای بسیاری از مردم به معنی تفاوت بین عدم ابتلا یا بیماری خفیف با بستری شدن در بیمارستان و خطر مرگ است. اولین واکسنی را توانستید بزنید. این اشتباه را نکنید که منتظر یک واکسن ایده‌آل بمانید”.